آنفلوآنزای پرندگان، از انواع بیماریهای ویروسی است. ویروس عامل این بیماری از خانواده Orthomyxooviridae می‌باشد. این ویروس خود، مشتمل بر دو نوع A و B می‌باشد . امروزه تمامی ویروسهایی که در آزمایش‌ها جداسازی می‌شوند از نوع A این ویروس و از زیر رده‌های H5 و H7 می‌باشند .
همه گیری آنفلوآنزای پرندگان
در اوایل ژوئیه سال ۲۰۰۵ میلادی گزارش‌های رسمی از مسئولین دولتی چندین کشور مبنی بر شیوع ویروس H۵N۱ در مرز برخی کشورها به OIE تسلیم گردید. در اواخر ماه ژوئیه، روسیه و قزاقستان هر دو شیوع آنفلوآنزای طیور را در کشورهای خود گزارش دادند و تائید کردند که عامل بیماری ویروس H۵N۱ می‌باشد.
در این گزارش‌ها همچنین اشاره ایی به مرگ تعدادی از پرندگان مهاجر بر اثر آلودگی به این ویروس شده‌است. شیوع این بیماری در هردو کشور را به ارتباط میان پرندگان آبزی وحشی و پرندگان اهلی از طریق منابع آبی مشترک می‌دانند.
این اولین شیوع ویروس H۵N۱ در سطح بالا در هردو کشور بود. با بررسی‌های صورت گرفته، هر دو کشور قبل از این شیوع، عاری از این ویروس بودند.
از زمان نخستین گزارش‌ها شیوع این ویروس در طیور موجود در روسیه که دامنه شیوع آن تنها بصورت محدود در سیبری بود، این ویروس شروع به گسترش بسمت غرب نمود تا حدی که شش ناحیه مجزای دیگر را نیز آلوده کرد.
در قزاقستان چندین روستای مجاور مناطق آبی نخستین مناطقی بودند که شیوع این ویروس را تجربه کردند. این اشاعه در هردو کشور برخی از مزارع بزرگ پرورش طیور و همچنین بسیاری از گله‌های کوچک را آلوده کرد. در این آلودگی ۱۲۰٫۰۰۰ قطعه پرنده در روسیه و ۹۰۰۰ نیز در قزاقستان بر اثر بیماری مردند و یا توسط مسئولین منهدم شدند.
در اوایل اوت سال جاری میلادی[چه سالی؟] کشور Mongolia گزارشی فوری را مبنی بر مرگ ۸۹ قطعه پرنده مهاجر در دو برکه شمالی آن کشور منتشر کرد. پس از تحقیقات بعمل آمده در این کشور نوع A ویروس آنفلوآنزای طیور دلیل این مرگ و میر شناخته شد.
زیر رده ویروس در آزمایش‌ها بعمل آمده با قطعیت تشخیص داده نشد و برای همین نمونه‌های گرفته شده به مراجع آزمایشگاهی WHO ارجاع داده شد. در اوایل ماه اوت سال جاری[چه سالی؟] همچنین گزارش‌های مبنی بر شیوع ویروس H۵N۱ در تبت چین منتشر گردید.
در آلودگیهای اخیر کارشناسان مسئول اعلام نمودند که میزان شیوع را بر حسب استانداردهای پیشنهادی FAO و OIE کنترل کرده‌اند. در اشاعه اخیر هیچ مورد انسانی یافت نشده‌است.
آلودگیهای روسیه و قزاقستان شواهدی را فراهم کرد مبنی بر اینکه ویروس H۵N۱ بیشتر از نخستین آلودگی آن در آسیایی جنوب غربی شیوع یافته‌است. اما این ویروس اکنون از اوایل سال ۲۰۰۳ میلادی شناخته شده تر است. برغم تلاشهای شدید برای کنترل و مهار این ویروس، چندی پیش FAO اخطارهایی داد مبنی بر گسترش آلودگی در برخی از نقاط ویتنام، اندونزی و Combodia. نتیجه و پیامد این گسترش‌ها مرگ و انهدام بیش از ۱۵۰ میلیون قطعه پرنده بود.
این مرگ و انهدام علاوه بر ضررهای مالی هنگفت سازمانهای کشاورزی بزرگ، عواقب شدید و نامناسبی را نیز برای روستائیانی که درآمد ماهیانه و همچنین غذای روزانه آنها از گله‌های کوچک سنتی بدست می‌آمد داشت.
موارد ابتلای انسان به این بیماری نیز بیشتر در مناطق روستایی مشاهده شده‌است.
علل آلودگی انسان‌ها در موارد یافت شده:
- ارتباط مستقیم با پرندگان بیمار
- ارتباط مستقیم با لاشه‌های پرندگان کشته شده به‌وسیله این بیماری
موارد ابتلای انسان به این بیماری تنها در چهار کشور ویتنام، تایلند، اندونزی و کامبوج مشاهده شده‌است. همچنین موارد معدودی از انتقال انسان به انسان ثبت شده‌است. شیوع ویروس H۵N۱ در ژاپن، مالزی و جمهوری کره بطور کامل کنترل شد.
لازم بذکر است که برای کنترل این ویروس توافقاتی میان سه سازمان WHO، FAO و OIE صورت گرفته‌است.
پرندگان آبزی وحشی به‌عنوان منابع طبیعی ویروس آنفلوآنزای نوع A شناخته شده‌اند. پرندگان مهاجر می‌توانند فرم ضعیف این ویروس را برای مسافتهای طولانی با خود حمل کنند بدون اینکه علائمی را از خود نشان دهند و یا در تعداد بالایی دچار مرگ و میر شوند.
در این پرندگان همچنین فرم قوی ویروس آنفلوآنزای طیور بندرت جدا شده‌است. بنابر این نقش این پرندگان در پخش آنفلوآنزای طیور با قدرت بیماری زایی قوی ناشناخته باقی می‌ماند.
آمار بالای مرگ و میر پرندگان مهاجر بر اثر آنفلوآنزای طیور، مانند آنچه در اواخر آوریل در دریاچه Qinghai چین روی داد که در آن ۶۰۰۰ قطعه پرنده کشته شدند، مورد تحقیق و بررسی قرار گرفت و همه کارشناسان نتایج بدست آمده را غیر عادی شمردند. نتایج این تحقیقات در ماه ژوئیه سال اخیر میلادی[چه سالی؟] در اختیار همه قرار گرفت. نتایج نشان می‌داد که ویروس H۵N۱ در این مرگ و میر شبیه ویروسهایی است که در جنوب شرقی آسیا در دو سال اخیر گسترش یافته‌است.
نتایج آزمایش‌ها صورت گرفته بر روی ویروسی که اخیرا در روسیه گسترش پیدا کرده‌است چندی پیش در سایت اینترنتی OIE منتشر شد. نتایج بدست آمده نشان داده بود که ویروسی که اخیرا در روسیه جدا شده‌است شباهت واضحی به ویروسی که در Qinghai جدا شده بود دارد.
کنترل کامل رشد ویروس H۵N۱ در طیور و مقایسه سریع آن با نتایج قبلی برای ارزیابی میزان ریسک آلودگی این ویروس در جهان ضروری می‌باشد.
مشکلات پدید آمده برای سلامت انسان :
علت شیوع اخیر آنفلوآنزای طیور در روسیه و قزاقستان، ویروسی می‌باشد که به دفعات توانایی‌های خود را در کشورهایی مانند هنگ کنگ (سالهای ۱۹۹۷ و ۲۰۰۳) و کشورهای دیگر آسیای جنوب شرقی (سال ۲۰۰۴) نشان داده‌است. ویروسی که سبب آلودگی انسان شده‌است، قدرت کشندگی بالایی دارد. بایستی این نکته را قبول کرد که در آلودگیهای اخیر نیز امکان آلودگی انسان وجود دارد.
تجربیات گذشته در آسیای جنوب شرقی نشان می‌دهد که این ویروس براحتی به انسان منتقل نمی‌شود و موارد ابتلای انسان به این ویروس بندرت اتفاق می‌افتد. اکثریت موارد ابتلای انسان به این بیماری در مناطق روستایی اتفاق افتاده‌است. همچنین تاکنون هیچ موردی مبنی بر آلودگی بر اثر مصرف گوشت و یا تخم مرغ پخته شده اثبات نشده‌است.
فاکتورهای مربوط به تراکم طیور و همچنین سیستم پرورش که در کشورهای مختلف متفاوت به نظر می‌رسند، ممکن است بر روی امکان بروز این بیماری در انسان موثر باشد. در خلال شیوع آنفلوآنزای (High Pathogenic) طیور در سال ۲۰۰۳ میلادی در هلند، بیش از هشتاد مورد ابتلا در کارگران مرغداریها، قصابها و بستگان نزدیکشان دیده شد و در نهایت نیز یک دامپزشک مرد. پس از تحقیقات و انجام آزمایش‌ها لازم، مشخص گردید که ویروس H۷N۷ عامل این بیماری بوده‌است. این جریان که سبب نابودی و انهدام حدود ۳۰ میلیون قطعه انواع طیور شد، جای تردیدی باقی نگذاشت که کشورهایی که بتازگی آلوده شده‌اند به پیشنهادهای احتیاط آمیز FAO و WHO و OIE توجه کامل داشته باشند و این پیشنهادها را سرلوحه کار خود قرار دهند. این پیشنهادها زمانی می‌توانند بیشتر مورد استفاده قرار بگیرند که، برخی از کشورها تعهداتی را در زمینه کنترل میزان آلودگی مزارع به سازمانهای بین‌المللی می‌دهند.
برآورد ریسک :
با توجه به تحقیقات بعمل آمده و همچنین تجربیات گذشته می‌توان به این نتیجه رسید که نمی‌توان مانع از اشاعه ویروس H۵N۱ در بیشتر کشورها شد. WHO پیشنهاد می‌دهد که نظارتها بر میزان مرگ و میر پرندگان مهاجر بیشتر شود و هرچه سریعتر نیز، سد نفوذی را بر اساس استانداردهای FAO و OIE پیدا کرده و به اجرا در آورد. در سالهای اخیر همچنین، مواردی از افراد با بیماریهای تنفسی شناسایی شده‌اند که سابقه تماس با پرندگان بیمار را داشته‌اند.
بررسی نمونه‌های کلینیکی و همچنین ویروسهای بدست آمده از انسان‌ها و طیور و ارجاع این نمونه‌ها به مراجع تحت حمایت FAO، WHO و OIE این امکان را فراهم می‌آورد که پروژه‌های تحقیقاتی در مورد خطرات این بیماری برای انسان‌ها بخوبی پیشرفت نموده و ساخت واکسنی موثر در برابر این بیماری، مسیر خود را با سرعت طی کند.
گسترش جغرافیایی این ویروس موجب برخی نگرانیها در مورد در معرض قرار گرفتن انسان شده‌است. هر فردی که به افراد مبتلا به این ویروس اضافه می‌شود، می‌تواند فرصت جدیدی برای ویروس باشد، در جهت بهبود بخشی روش انتقال خود از طریق جهشهای پی در پی. ویروس H۵N۱ که بسرعت به انسان منتقل می‌گردد، می‌تواند نشانه ایی از جهش ویروسها در طی سالهای اخیر باشد.
منبع
- ويكيپديا
- ترجمهٔ علیرضا گائینی. انتشارات سازمان ملل متحد،
