دردهای ناحیه شکمی اغلب در اثر عواملی بی اهمیت و نسبتاً بی خطر ایجاد می گردند. ولی گاهي اوقات اینگونه دردها می توانند نشانگر بیماری های خطرناکی منجمله پارگی دستگاه گوارش و یا انسداد روده ها باشند. اتساع روده ها (دستگاه گوارش) و یا انسداد آن (معمولاً) باعث ایجاد الگوی خاصی از درد به نام کولیک می گردد. دردهای کولیکی به صورت موج مانند حس شده و اصطلاحاً می آیند و می روند. در اثر اینگونه بیماریها، بیمار اغلب به علت شدت درد به تقلا افتاده و حالت خمیده و دولا شده به خود می گیرد. استفراغ نیز می تواند به این حالت اضافه گردد. سوراخ شدن لوله گوارشی و یا نشت کردن محتویات آن به درون حفره شکمی باعث التهاب صفاق (لایه غشائی که به صورت پرده ای احشاء و قسمت داخلی حفره شکمی را می پوشاند) می شود. که به این وضعیت اصطلاحاً پرتیونیت گفته می شود. این وضعیت بالقوه مرگبار باعث ایجاد دردی شدید و ناگهانی می گردد که در اثر حرکت و یا اعمال فشار (مثلاً لمس عمقی جدار شکم) روی شکم تشدید و بدتر می گردد.(مبحث مسمومیت غذایی را نیز مطالعه نمایید.)
• اهداف درمانی:
– رفع و یا کاهش شدت درد و یا ناراحتی
– در صورت لزوم ارجاع بیمار برای دریافت کمک های درمانی
• اقدامات:
1) بیمار را در موقعیتی راحت تر قرار دهید و اگر تنفس برایش مشکل باشد با فراهم آوردن تکیه گاهی امکان قرار گیری راحت وی را فراهم سازید. در صورتی که بیمار استفراغ می کند ظرفی در اختیار وي قرار دهید.
تذکر: به اینگونه بیماران هیچ گونه دارو، خوراکی و یا نوشیدنی ندهید.
2) یک بطری پوشش دار (مثلاً با پارچه) محتوی آب گرم به بیمار بدهید تا روی شکم خود نگه دارد.
– اگر درد جدی و شدید بوده و یا اینکه طی سی دقیقه رفع نگردد، با یک پزشک تماس بگیرید.
• نفس گیر شدن
اصابت ضربه به ناحیه فوقانی شکم ممکن است با ایجاد اختلال در اتصالات عصبی موضعی آن محل، باعث ایجاد مشکلات تنفسی به صورت گذرا و موقتی گردد (نفس بند بیاید) که در این صورت باید بیمار را نشانده و لباسهای نواحی سینه ای و کمری او را قدری شل و آزاد کنید. معمولاً این وضعیت به سرعت بهبود می یابد.
• آپاندیسیت (تورم آپاندیس):
تورم حاد آپاندیس (که به نام آپاندیسیت گفته می شود) وضعیتی شایع، مخصوصاً نزد کودکان محسوب می گردد.علایم آن شامل درد شدید (معمولاً به سمت راست ناحیه پایین شکم)، از دست دادن اشتها، تهوع و استفراغ، تنفس بدبو و تب می باشند. در صورت پاره شدن آپاندیس ممکن است پرتیونیت (التهاب و تورم صفاق) ایجاد گردد. برای درمان نیاز به عمل جراحی خارج ساختن آپاندیس از بدن می باشد.
• محل قرار گیری (موقعیت) آپاندیس:
آپاندیس عبارت است از لوله کوتاه و باریکی که به ابتدای روده بزرگ یعنی سکوم چسبیده است. آپاندیس نقش شناخته شده ای در بدن ندارد. التهاب یا تورم آپاندیس معمولاً زمانی بروز می کند که مجرای آپاندیس مجروح و یا مسدود شده باشد.
منبع: مباني كمك هاي اوليه ، ترجمه:دكتر نادر سيد رضوي.
انتشارات:مؤسسه آموزش عالي علمي كاربردي هلال ايران. چاپ اول.1383.
