شکستگی ها،جابجا شدگی ها،کشیدگی ها و پیچ خوردگی ها انواع صدماتی هستند که می توانند در اندام تحتانی ایجاد شوند.ضروری است که فشار وزن اینگونه مصدومین روی اندام تحتانی منتقل و تحمل نگردد(بنابراین حتی المقدور باید از راه رفتن آنها جلوگیری نمود.)
• صدمات وارده به مفصل لگن و ران
برای شکسته شدن تنه استخوان ران، وجود فشار قابل ملاحظه ای لازم است.(مثلاً در اثر سوانح رانندگی یا سقوط از ارتفاع) اینگونه ضایعات در خیلی مواقع خطرناک تلقی می گردند.زیرا که احتمال دارد در اثر خروج مقدار زیادی خون به درون بافتهای این ناحیه،شوک بروز کند.شکستگی های گردن استخوان ران (فمور) که در نزدیکی مفصل لگن ایجاد می شوند در افراد سالخورده ، مخصوصاً نزد پیر زن ها شایع می باشد زیرا استخوانهای بدن آنها در اثر بالا رفتن سن متخلخل و در نتیجه شکننده شده اند.
شکستگی های ران گاهی می توانند از نوع شکستگی پایدار باشند که در نتیجه ممکن است مصدوم قادر باشد تا مدتی قبل از تشخیص شکستگی راه برود. در مواردی که شیوع بسیار کمتری دارد ممکن است که در رفتگی مفصل نیز در لگن و ران وجود داشته باشد.
• علایم تشخیصی زیر ممکن است وجود داشته باشند:
– وجود درد در محل شکستگی
– عدم توانایی راه رفتن
– علایم شوک
– کوتاه شدن طول استخوان ران به علت کشیده شدن دو انتهای شکسته شده استخوان توسط عضلات قوی این ناحیه به طرف یکدیگر
– چرخیدن رو به خارج زانو و پنجه پا
(مبحث شوک را نیز ببینید)
• اهداف درمانی
– بی حرکت ساختن اندام تحتانی
– ترتیب دادن انتقال مصدوم به بیمارستان
• اقدامات
1) مصدوم را به آرامی روی زمین دراز کنید.از یک نفر دیگر نیز بخواهید که با نگهداشتن و تثبیت اندام صدمه دیده به شما کمک کند
2) به آرامی قسمت انتهایی اندام تحتانی را مستقیماً نگهداشته و سپس در صورتی که بکارگیری کشش را مناسب می دانید آن را در ناحیه مچ پا انجام دهید.(توضیحات کامل کشش را در انتهای همین بخش مطالعه نمایید.)
3) با سرویسهای امدادی تماس بگیرید و تا زمان رسیدن آمبولانس، موقعیت اندام تحتانی را ثابت نگهدارید.
تذکر مهم: هرگز به مصدوم چیزی برای خوردن و آشامیدن ندهید.
4) مصدوم را از سرما محافظت کرده و هر گونه اقدامی را که می توانید، برای پیشگیری و یا درمان شوک انجام دهید. البته نباید پاهای او را بالا ببرید.اگر رسیدن آمبولانس با تاخیر صورت خواهد گرفت، از اندام سالم مصدوم به عنوان آتل استفاده کرده و اندام مصدوم را با ثابت کردن به آن یکی بی حرکت نمایید. به آرامی هر دو اندام آسیب دیده و سالم مصدوم را به طوری موازی قرار دهید.
در حالی که انجام کشش مچ پا به پایین تداوم دارد به آرامی دو باند از زیر زانو ها رد کرده و سپس آنها را در دو مکان بالا و پایین محل شکستگی به طریقه سرانیدن به جلو و عقب منتقل نمایید.بعد چند بانداژ دیگر به نواحی زیر زانو و مچ پاها اضافه کنید. چند لایه پوشش نرم بین زانوها،مچ پاها و رانها قرار دهید تا از جابجا شدن استخوان شکسته شده توسط بانداژ و در زمانی که بانداژ را محکم می کنید، ممانعت شود. بانداژ هایی را که اطراف زانوها و مچ پاهای مصدوم قرار گرفته اند محکم کنید و سپس به محکم کردن بانداژ های بالا و پایین محل شکستگی اقدام کنید. تا زمانی که گره های تمامی بانداژ های به کار رفته محکم نشده اند باید عمل کشش ادامه داشته باشد.
• شیوه انتقال مصدوم به مکانی دیگر
در صورت لزوم انتقال مصدوم روی یک برانکارد برای دریافت کمک، نیاز به تثبیت بیشتر اندام های تحتانی مصدوم خواهید داشت.اگر آموزش استفاده از انواع برانکارد را دیده اید می توانید برانکارد مناسبی را انتخاب و استفاده کنید و یا اینکه به روش زیر عمل کنید.ابتدا آتل مناسبی که تقریباً به اندازه فاصله زیر بغل تا پنجه پای مصدوم طول داشته باشد انتخاب کرده و در کنار اندام آسیب دیده قرار دهید(مثلاً می توانید از یک چوب دراز که از نرده حفاظ جدا شده است استفاده کنید.)
چند لایه پوشش نرم بین آتل و بدن و نیز بین اندام تحتانی مصدوم قرار دهید . به کمک بانداژ پهن آتل را به بدن مصدوم در این نقاط تثبیت کنید.
1.سینه 2.لگن 3.مچ پاها 4.زانو ها 5و6.بالا و پایین محل آسیب دیدگی 7.و یک نقطه دیگری که برای تثبیت بیشتر بدن مناسب باشد. به هیچ وجه روی نقاط آسیب دیده را بانداژ نکنید. برای جابجا کردن مصدوم روی برانکارد باید از تکنیک لوگ رول که در بخش مربوط به آن توضیح داده شده استفاده کنید. در حین انتقال برانکارد نیز بهتر است پاها قدری رو به بالا قرار داشته باشد تا از ایجاد تورم و یا بروز شوک حتی المقدور پیشگیری شود.
• کشش
اگر یک اندام شکسته شده،خم شده و یا آنقدر زاویه دار شود که نتوان آن را بی حرکت نمود یک کشش ملایم برای قرار گرفتن آن در یک راستا به کار برده می شود که این کشش بر نیروی کششی عضلات غلبه کرده و موجب کاهش درد و خونریزی در محل شکستگی می شود. برای انجام روش کشش تا زمانی که اندام به طور ایمن و مطمئنی بی حرکت نشده باشد، به طور یکنواخت و مداوم عمل کشیدن را در امتدادی مناسب با خط (مسیر) همان استخوان ادامه دهید. اگر شما کشش را فقط در امتداد یک خط مستقیم انجام دهید آسیبی به مصدوم وارد نخواهید کرد.ولی اگر عمل کشش باعث ایجاد درد گردید در انجام آن اصرار نکنید.
منبع: مباني كمك هاي اوليه ، ترجمه:دكتر نادر سيد رضوي. انتشارات:مؤسسه آموزش عالي علمي كاربردي هلال ايران. چاپ اول.1383.
