خارش از شايعترين عللي است كه سبب مراجعه بيماران به متخصص پوست ميگردد. اين علامت گاهي بسيار آزاردهنده است به طوري كه سبب اختلال در زندگي روزمره ميگردد.
خارش ميتواند همراه ساير علائم پوستي باشد. به اين معني كه ابتدا ضايعاتي در پوست به اشكال مختلف مانند جوش، تاول، قرمزي و ورم پوست ايجاد شوند و اين ضايعات توأم با خارش باشند و يا در موارد ديگر در پوست هيچگونه ضايعه اوليه مشاهده نميگردد ولي بيمار دچار خارش شديد است.
در مواردي كه خارش همراه ضايعات پوستي است بيماريهاي متعددي را ميتوان نام برد كه بر حسب شكل ضايعات و ساير مراحل تشخيصي ميتوان نوع بيماري را تشخيص داد.
در واقع اكثر بيماريهاي پوستي ميتواند با درجاتي از خارش همراه باشد ولي در برخي از آنها خارش علامت اصلي و معمولاً شديد است مانند: ليكن پلان، درماتيت هرپتي فورم، درماتيت آتوپيك، درماتيت سبورئيك، مايكوزيزفونگوئيدس، انواع كهير، عفونتهاي انگلي پوست مثل عفونت شپش (پديكولوز) و چرب يا گال و غيره … كه هر يك از بيماريهاي فوق مبحث تخصصي جداگانهاي را تشكيل ميدهد.
در اين بخش سعي به توصيف بيماريهايي داريم كه بدون ايجاد علامت اوليه در پوست خارش ايجاد ميكنند. اين خارش ميتواند به طور موضعي فقط در محل خاصي از بدن ايجاد شود مثل خارش پشت گردن، خارش در سر، خارش ناحيه تناسلي، خارش ساق پا يا ساعدها، در موارد ديگري خارش عمومي است و تمام پوست خارش دارد.
علل خارش موضعي پوست ميتواند اگزماها يا حساسيتهاي پوست باشد كه دروني يا علل خارجي يعني تماس با موارد آلرژن داشته باشد. در اين موارد، بيشتر در محل بستن بند ساعت، دگمهها يا زيپهاي فلزي شلوار يا دامن، محل آويختن گوشواره يا گردن بند يا در محل پشت پا به دليل برخورد با موادي كه در ساختار كفشها استفاده شده ضايعات خارشداري همراه قرمزي يا خشكي ديده ميشود. در مواردي كه بدليل خارش مكرر، يك بخش از پوست در همان منطقه ضخيم شده است ميتوان به خارشهاي عصبي كه در اصطلاح علمي به نور و درماتيت مشهور است اشاره كرد اين مناطق معمولاً در پشت گردن، ساعدها و جلوي ساقها ديده ميشود.
در افراد مسن خشكي عمومي پوست و شستشوي مكرر منجر به ايجاد خارشهاي مكرر در تمام پوست و به خصوص در ساق پاها ميشود.
برخي بيماريهاي داخلي نيز سبب خارشهاي پوستي ميگردند. از آن جمله ميتوان به كم خوني فقر آهن، كم كاري يا پركاري غده تيروئيد، انگلهاي رودهاي، اختلالات كبدي و كليوي كه سبب افزايش مواد زائد دفعي در خون و رسوب آنها در پوست شده، در نتيجه خارش پوست ايجاد ميشود مانند سيروز كبدي و نارسايي كليه.
همچنين در بيماران ديابتي خارش سر احساس ميشود خارشهاي عمومي پوست در بيماريهاي رواني مثل افسردگي، اضطراب و اسكيزوفرني ديده ميشود.
برخي بدخيميهاي خوني مانند لنفوم نيز از علل ديگر خارش عمومي پوست هستند.
به غير از بيماريهاي مذكور يكي از علل خارش عمومي، مصرف داروها و مواد غذايي خاص هستند. سردسته اين داروها آسپيرين و ساير ضددردهاي غير استروئيدي مثل بروفن و مفناميك اسيد و … است.
غذاهايي مانند : سير، موز، شكلات، ادويه جات و … نيز در برخي افراد مولد خارش هستند.
بنابراين به بيماران توصيه ميشود، چنانچه خارش پوست آنها مدتهاست، ادامه يافته و به درمانهاي ساده اوليه كه معمولاً داروهاي آنتي هيستامين خوراكي و تزريقي و يا كرمهاي موضعي مرطوب كننده و ضدالتهابهاي استروئيدي هستند، پاسخ مطلوب نميدهند. براي يافتن علت اصلي خارش و درمان آن به پزشك متخصص مراجعه نمايند.
تهيه و تنظيم : دكتر فرانك احساني، متخصص پوست و مو
منبع خبر : مركز بهداشت و درمان دانشگاه تهران
