اهداف متعددی را می توان با انجام بانداژ دنبال نمود:
برای نگهداشتن پانسمان روی سطح زخم، برای کنترل خونریزی، برای تثبیت موقعیت و یا بی حرکت سازی اعضا در صدمات گوناگون و یا برای کاهش میزان تورم و التهاب عضو.
بانداژ ها به سه گروه اصلی تقسیم می شوند:
1) بانداژ نواری: که پانسمان را ثابت و یا محکم می کند و یا اینکه برای تثبیت موقعیت اندام مجروح بکار برده می شود.
2) بانداژ لوله ای: که می تواند باعث استحکام پانسمان در نواحی انگشتان و یا پنجه ها گردیده و یا از مفاصل مصدوم حمایت کند.
3) بانداژ سه گوش: که معمولاً از جنس پارچه بوده و به عنوان آویز، پوشش دهنده سطوح وسیع، تثبیت سایر انواع پانسمان ها و یا بی حرکت سازی اندامها می تواند بکار برده شود. در موارد اضطراری شما ممکن است مجبور به ابداع پانسمان های ابتکاری از کالاهای (مثلاً پارچه های) مورد مصرف روزمره باشید.
• قواعد اساسی بانداژ:
الف) قبل از شروع بانداژ باید:
– مصدوم را آرام و مطمئن ساخته و اقداماتی که می خواهید انجام دهید را به وضوح برایش شرح دهید.
– مصدوم را در موقعیتی مناسب و راحت (نشسته و یا دراز کشیده) قرار دهید.
– ناحیه آسیب دیده را ثابت و تحت حمایت قرار دهید. البته عمل نگهداری اندام را خود مصدوم و یا یک دستیار می تواند برایتان انجام دهد.
– سعی کنید در صورت امکان همیشه در مقابل و روبروی مصدوم و ترجیحاً در سمت آسیب دیده او قرار گرفته و اقدام کنید.
ب) در حین انجام بانداژ:
– اگر مصدوم دراز کشیده است، ابتدا باند را از زیر فرورفتگی های طبیعی سطح بدن او عبور دهید(مثلاً از زیر کمر، زانو ها، گردن و یا مچ پاها) سپس بانداژ خود را به طریقه جلو و یا عقب لغزاندن در زیر بدن به موقعیت مورد نظر خود منتقل نمایید. مثلاً برای بانداژ سر و یا قسمت فوقانی تنه می توانید رشته باند مورد نظر خود را در فرو رفتگی ناحیه زیری گردن گذارده و سپس آنرا به محل مورد نظر بلغزانید.
– بانداژ به عمل آمده باید بقدر کافی مستحکم باشد ولی نه آنقدر محکم که باعث قطع و یا بروز اختلال در جریان خون اندام مربوطه گردد.
– در صورت بانداژ یک اندام باید در صورت امکان انگشتان دست و یا پنجه های پا را نپوشانید تا بتوانید(با بررسی سطح برهنه مانده آنها) بعد از اتمام بانداژ، جریان خون را در اندام مربوطه بررسی نمایید.
– با بکارگیری گره مربعی بانداژ را محکم کنید. البته گره زدن نباید روی نواحی استخوانی صورت گرفته و نیز نباید باعث ایجاد ناراحتی در مصدوم گردد. انتها های آزاد بانداژ را در صورت امکان به زیر گره زده شده، فرو ببرید.
– مکرراً گردش خون نواحی انتهایی اندام مصدوم را بررسی کرده و در صورت لزوم بانداژ به عمل آمده را مقداری شل تر کنید.
ج) اگر هدف از بانداژ بی حرکت ساختن یک اندام باشد:
– برای اجتناب و پیشگیری از جابجا شدن احتمالی استخوانهای شکسته شده ابتدا باید پوششی نرم نظیر حوله و یا لباسهای تا شده را مانند بالشتکی نرم و نسبتاً حجیم بین بازو و تنه و یا مابین پاها قرار دهید و بعد بانداژ را شروع کنید.
– فواصل بانداژ های به عمل آمده در اطراف اندام را باید به گونه ای انتخاب کنید که حداکثر مقدار حریم ممکنه برای ناحیه آسیب دیده حفظ گردد.
– محل گره زدن را به گونه ای انتخاب کنید که گره ها در سمت سالم بدن و رو به سمت بالا (یعنی به طرف جلوی بدن) قرار گیرند. اگر هر دو طرف بدن آسیب دیده اند، باید محل محکم کردن گره ها حتی المقدور در ناحیه میانی بدن بوده و یا اینکه در جایی صورت گیرند که احتمال ایجاد صدمه بیشتر به حداقل مقدار ممکن برسد.
د) پس از اتمام بانداژ:
– وضعیت گردش خون در اندام بانداژ شده را هر ده دقیقه یکبار کنترل نمایید.
منبع: مباني كمك هاي اوليه ، ترجمه:دكتر نادر سيد رضوي. انتشارات:مؤسسه آموزش عالي علمي كاربردي هلال ايران. چاپ اول.1383.
