نایژَک (به انگلیسی: bronchiole) قسمتی از دستگاه تنفسی بوده که بین نایژه و کیسه هوایی قرار گرفته‌است. نایژک ساختاری ارتجاعی، همبند دارد. نایژک منشعب از نایژه‌ها بوده و فاقد غضروف و غده مخاطی در دیواره‌است.
نای به دو شاخه راست و چپ تقسیم می‌شود که این شاخه‌ها نایژه (برونش) نامیده می‌شود. نایژه راست ۲/۵ سانتی متر طول دارد و وارد ریه راست می‌شود. نایژه چپ ۵ سانتی متر طول دارد و وارد ریه چپ می‌شود. نایژه‌ها در داخل ریه‌ها به شاخه‌های کوچکتری به نام نایژک (برونشیول) تقسیم می‌شوند. شش راست از ۳ قطعه (لوب) و شش چپ از ۲ قطعه (لوب) تشکیل شده‌است. نایژک‌ها در ریه‌ها به حفره‌های هوایی کوچکی به نام آلوئول ختم می‌شوند.
بیماریزایی وشیوع
نایژک در کودکان زیر دو سال و شیرخواران شایع تر است و یکی از شایعترین علل بستری نوزادان است. شایعترین عامل نایژک ویروسها (به خصوص ویروس سنسیشیال تنفسی) هستند ولی عواملی مانند باکتریها، قارچها و سایر علل نیز می‌تواند باعث نایژک شوند. اغلب نایژک تنها نیست بلکه با التهاب سایر بخشهای ریه مانند پنومونی، برونشیت و… نیز همراه است لذا علائم و درمانی مشابه پنومونی دارد.
علائم نایژک
تشخیص نایژک، یک تشخیص بالینی است و بر مبنای تاریخچه بیمار و معاینه فیزیکی انجام می‌شود. علایم شاخص عبارتند از آبریزش بینی، تاکی‌پنه، سرفه، ویز، کراکل و کشیده شدن پره‌های بینی به همراه استفاده از عضلات فرعی تنفس. معمولا ابتدا کودک علائم سرماخوردگی مانند سرفه، رینیت حاد، آبریزش بینی را دارد. بعد از دو سه روز بروز مشکل ناگهانی در تنفس، خس خس سینه، تنفس تند و سطحی (تا ۶۰ بار در دقیقه)، به درون کشیده شدن فضاهای بین دنده‌ای و نیز شکم (حرکات الاکلنگی)، سرفه، تب، ویز و کراکل در سمع ریه، کشیده شدن پره‌های بینی به همراه استفاده از عضلات فرعی تنفس و… ایجاد می‌شود.
برای رسیدن به تشخیص، معمولاً نیاز به بررسی آزمایشگاهی و رادیولوژیک نیست.
درمان
در مواردی که عامل بیماریزا ویروس باشد درمان آنتی بیوتیکی ضرورت ندارد و فقط علائم بیماری مانند تب و خس خس سینه درمان می‌شوند. تجویز مایعات کافی، ساکشن مجاری هوایی فوقانی، دادن مایعات کافی و تجویز اکسیژن نیز گاهی لازمند.
برونکودیلاتورها، کورتیکواستروئیدها و ریباویرین توسط برخی پزشکان تجویز می‌شوند، اما شواهد اندکی برای حمایت از استفاده از این داروها وجود دارد.
منابع
- سیسیل مبانی طب داخلی. تهران ۲۰۰۴
- ویکی‌پدیای انگلیسی [۱]
- گایتون فیزیولوژی پزشکی. تهران
- واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان وادب فارسی
