موجودات دریایی به طرق گوناگونی باعث آسیب می گردند.گزیده شدن با ستاره های دریایی، مرجانها و شقایق های دریایی دردناک می باشد. در حاشیه بدن آنها سلول های گزنده ویژه ای به نام نماتوسیست ها قرار دارند که می توانند به پوست فرد بچسبند،مقداری زهر نیز در اینگونه سلولها وجود دارد که در اثر پاره شدن سلول آزاد می گردد. اگر بر حسب اتفاق روی برخی موجودات دریایی منجمله شیطان دریایی قدم گذاشته شود،خارهای سطح آنها ممکن است پوست را سوراخ کرده و یا در ناحیه پاشنه پا به صورت قطعات شکسته کاشته شوند که در این صورت معمولاً واکنش های موضعی و دردناک به وجود می آیند.هر چند که خوشبختانه اثرات عمومی خطرناک به ندرت دیده می شوند. اکثر گونه های دریایی که در نواحی معتدل دیده می شوند معمولا ً محتوی زهر زیادی نمی باشند ولی در برخی نقاط جهان مخصوصاً در نواحی گرمسیری، مسمومیت های شدیدی می تواند ایجاد گردد و مواردی از مرگ مخصوصاً در نتیجه واکنشهای شدید حساسیتی و شوک آنافیلاکتیک و یا ایجاد خفگی در اثر فلج عضلات ناحیه قفسه سینه نیز گاهی دیده شده است.
زالو ها در آبهای شیرین یافت می شوند و می توانند بدون ایجاد درد به پوست چسبیده و از خون تغذیه کنند.برای جدا ساختن آنها از بدن می توان از گرمای حاصله از کبریت مشتعل و یا پاشیدن نمک یه رویشان بهره گرفت.مبحث شوک آنافیلاکتیک را نیز مطالعه نمایید.
الف) درمانهای مربوط به گزیدگی های دریایی:
– آرام کردن بیمار
– غیر فعال ساختن سلولهای نیش دار قبل از آنکه زهر خود را آزاد کنند و خنثی کردن مقادیر آزاد شده زهر
– کاهش درد و ناراحتی
• اقدامات:
1) مجروح را آرام کرده و بنشانید.برای غیر فعال کردن سلولهای گزنده ای که هنوز زهرشان را آزاد نکرده اند روی ضایعه مقدار نسبتاً زیادی سرکه و یا آب دریا بریزید.نباید از الکل در این موارد استفاده کنید چرا که امکان بدتر کردن جراحات وجود خواهد داشت. در ضمن باید از مالیدن شن روی ناحیه آسیب دیده نیز خودداری کنید.
2) پودری خشک روی پوست حوالی جراحات بپاشید تا سلولهای گزنده باقی مانده را به هم بچسباند.پودر های نرم کننده گوشت (که مثلاً در کباب به کار برده می شوند) حاوی ماده ای به نام پاپائین می باشند که زهر را غیر فعال می کند.پاشیدن پودر تالک خشک نیز می تواند با چسبیدن به سلولهای گزنده به پاک شدن پوست از آنها کمک کند و در نتیجه به راحتی با قلم مو (برس) جدا می شوند.
3) پودر را به آرامی و با به کار گیری پوشش تمیز و بدون پرز از سطح پوست بزدایید.
– اگر جراحات وسیع و شدید بود و یا واکنشهای عمومی خطرناک مانند شوک آنافیلاکتیک مشاهده می شوند ، با اورژانس تماس بگیرید.
– اگر مشکلات تنفسی در بیمار دیده می شود، احتمال وجود شوک آنافیلاکتیک مطرح می باشد.
ب) درمانهای مربوط به زخمهای نافذ دریایی
– غیر فعال کردن زهر
– دریافت کمکهای پزشکی
• اقدامات:
1) ناحیه مجروح را در آب گرم فرو ببرید،گرمای آب باید به حدی باشد که مجروح بتواند حداقل 30 دقیقه گرمای آب را تحمل کند.در صورت سرد شدن آب با گذشت زمان می توانید مقداری آب گرم به آن اضافه کنید،مراقب باشید ،باعث ایجاد تاول و سوختگی نگردید . بهتر است قبل از قرار دادن جراحت در آب گرم ، گرمای آن را مثلاً با فرو بردن دست خودتان در ظرف آب کنترل کنید.
2) مجروح را به بیمارستان بفرستید تا در آن جا خار های باقی مانده در پوست بیرون آورده شود.
منبع: مباني كمك هاي اوليه ، ترجمه:دكتر نادر سيد رضوي.
انتشارات:مؤسسه آموزش عالي علمي كاربردي هلال ايران. چاپ اول.1383.
