تنبلي چشم يك نوع اختلال بينايي است كه عمدتاً يك چشم وگاهي دو چشم را گرفتار مي‌كند و معمولاً زير 6 سالگي اتفاق مي‌افتد كه اگر به موقع تشخيص داده شود درمان آن ساده و در صورتيكه تشخيص داده نشود شخص از يك چشم يا هر دو چشم بسيار كم‌بينا خواهد شد.
به طور كلي وقتي با تصحيح عينك و بدون داشتن هر گونه عيب ارگانيك در چشم يا راههاي عصبي، ديد يك چشم در تابلو ديد، 2 خط كمتر از چشم ديگر باشد تنبلي چشم گفته ميشود. با توجه به اينكه رشد و تكامل بينايي از دوران جنيني شروع و تا ده سالگي ادامه مي‌يابد، درمان تنبلي چشم نيز تا ده سالگي امكان پذير است و از آن به بعد درمان تقريباً بي‌نتيجه است.
چشم تنبل از نظر ظاهر مانند چشم سالم است و به همين دليل تشخيص آن تنها از طريق معاينه دقيق چشم امكان‌پذير مي‌باشد.
علل و درمان تنبلي چشم
گاهي علت تنبلي چشم مادرزادي است مانند نوزاداني كه در بدو تولد مبتلا به آب مرواريد هستند. در اين نوزادان به دليل كدورت عدسي چشم، تصوير واضحي در مغز ايجاد نمي‌شودكه در صورت عدم توجه و درمان به موقع، بتدريج چشم مبتلا تنبل ميشود. بهترين زمان درمان آب مرواريد در اين نوزادان هنگام تولد تا 3 ماهگي است.
افتادگي پلك وكدورت قرنيه از ديگر علل تنبلي چشم مي‌باشد كه درمان آن تنها عمل جراحي است.
يكي از شايعترين علل تنبلي چشم، عيوب انكساري يعني دوربيني، نزديك بيني و آستيگماتيسم است. در اين موارد به علت اختلاف زياد نمره عينك، ديد دو چشم به طور يكسان اصلاح نشده (آنيزومتروپيا) و در نتيجه چشمي كه داراي نمره بالاتري است دچار تنبلي ميشود. تنها راه درمان تنبلي چشم به علت عيوب انكساري، تجويز نمره دقيق عينك و بستن چشم سالم (patch) است. مدت بستن چشم سالم توسط چشم پزشك تعيين ميشود.
براي بچه‌هائيكه درمقابل بستن چشم مقاومت مي‌كنند ميتوان با تجويز پزشك از لنزهاي تماسي اكولودر يا لنزهاي high plus كه جهت تاركردن ديد چشم سالم بكار مي‌روند استفاده كرد.
از ديگر علل شايع تنبلي چشم استرابيسم يا انحراف چشم است. در صورتي كه علت انحراف مربوط به عضلات چشم باشد درمان جراحي است. اما اگر علت انحراف “تطابق” (Accommodative) باشد، با تعيين نمره چشم، تجويز عينك و بستن چشم، استرابيسم اصلاح ميشود.
گاهي درمان تنبلي چشم بسيار طولاني است. به هر حال در درمان اين بيماري والدين بايد حوصله و پشتكار داشته باشند تا بهترين نتيجه را بگيرند.
معصومه نظريان، كارشناس بينايي سنجي
منبع خبر : مركز بهداشت و درمان دانشگاه تهران
