کهیر

کَهیر (به انگلیسی: urticaria) واکنش آلرژیک حاد یا مزمن به شکل ورم‌دانه‌های گرد سرخ بر روی پوست که با خارش شدید همراه است . کهیر آماس و ورمی است در پوست بدن که شبیه به آماسی که از برخورد گزنه پدید می‌آید.^[۱] کهیر بیماری کوتاه‌مدتی است که با سرخی پوست و خارش بسیار در تمام بدن همراه است. این عارضه پوستی به صورت دانه‌های کوچک صورتی‌رنگ یا به شکل برجستگی‌های وسیعتر و گاهی به صورت تاول دیده می‌شود و با خارش شدید همراه است.^[۲] کهیر معمولاً بر اثر واکنش بدن در برابر مواد هیستامینی یا ترکیباتی نزدیک به هیستامین پدید می‌آید.^[۳]

موادی از قبیل آجیل، شکلات، ماهی، گوجه فرنگی، تخم مرغ، توت فرنگی، شیر و افزودنی‌های غذایی و میوه‌های تازه به‌ویژه مرکبات و داروهایی از قبیل پادزیست‌ها (آنتی‌بیوتیک‌ها) مانند پنی‌سیلین، مسکن‌ها مثل آسپیرین، کدئین، ایندومتاسین، خواب‌آورها، ویتامین‌ها و تقریباً هر نوع دارویی می‌تواند ایجاد کهیر کند.^[۴] مصرف مداوم آسپیرین می‌تواند ایجاد کهیر مزمن بکند.^[۵]

حلزون، ماهی، آجیل، تخم مرغ و شیر از شایعترین حساسیت‌زاها هستند که خوردن آن‌ها می‌تواند باعث پدید آمدن کهیر بشود.^[۶]

تراوش مایع پلاسمای خون از درون رگ‌ها به فضای میان‌بافتی در پوست باعث کهیر زدن می‌شود . یک عامل شیمیایی که هیستامین نامیده می‌شود از یاخته‌های ویژه‌ای در پوست بنام ماست‌سل‌ها که در پیرامون رگ‌ها قرار دارند ترشح می‌شود و باعث گشاد شدن رگ‌ها و باز شدن فضاهای میان‌یاخته‌ای در آن‌ها و به‌دنبال آن خروج مایع از درون رگ‌ها می‌شود.^[۷]

در بیشتر بیماران، کهیر بی‌ضرر بوده و هیچ علامت پایداری بر جای نمی‌گذارد. کهیر حاد می‌تواند کمتر از یک تا ۶ هفته به طول بیانجامد، در حالی که کهیر مزمن بیش از ۶ هفته طول می‌کشد و گاهی نیز ماه‌ها و سال‌ها ادامه می‌یابد.^[۸]

بیماری کهیر در تمام سنین مشاهده می‌شود و مردان و زنان به طور تقریبی به نسبت برابر به این بیماری دچار می‌شوند.^[۹] مصرف داروهای ضدهیستامین می‌تواند در درمان کهیر سودمند باشد.^[۱۰] علائم شايع كهير جوش‌هاي خارش‌دار است كه اين جوش‌ها متورم شده و تبديل به ضايعات صورتي يا قرمز رنگ مي‌شوند. اين ضايعات كهيري حاشيه كاملا مشخص دارند و مسطح هستند. قطر آنها يك تا 5 سانتيمتر است. ضايعات كهيري سريعا به يكديگر مي‌پيوندند و پلاك‌هاي بزرگ و مسطح به رنگ پوست تشكيل مي‌دهند. اين ضايعات كهيري يا پلاك‌ها مرتبا تغيير شكل مي‌دهند و ممكن است در عرض چند دقيقه يا چند ساعت ناپديد شده و دوباره ظاهر شوند. تغييراتي به اين سرعت مشخص كهير است. در واقع كهير بيماري شايعي است كه 10 تا 20 درصد مردم در طول زندگي خود حداقل يك بار دچار حمله آن مي‌شوند.

كهير در اطراف چشم، لب و دستگاه تناسلي ورم شديد ايجاد مي‌كند كه در اين حال، ظاهر ضايعات ناراحت كننده است ولي با درمان معمولا ظرف 24 ساعت برطرف مي‌شود.

معمولا هر حمله كهير در عرض چند روز تا چند هفته خود به خود فروكش مي‌كند اما ممكن است اين بيماري سال‌ها طول بكشد.

انواع کهیر 

كهير حاد، كهيري است كه كمتر از 6 هفته طول كشيده باشد. در اكثر موارد تعيين علت اين نوع كهير آسان بوده و با رفع اين علت كهير بهبود مي‌يابد. از اصلي‌ترين علت‌هاي ايجاد كهير مي‌توان به مواد غذايي مانند آجيل، شكلات، ماهي، گوجه فرنگي، تخم مرغ، توت فرنگي، شير و افزودني‌هاي غذايي و ميوه‌هاي تازه بخصوص مركبات و داروها از قبيل: آنتي بيوتيك‌ها مثل پني‌سيلين، مسكن‌ها مثل آسپيرين، كدئين، ايندومتاسين، خواب‌آورها، ويتامين‌ها، ملين‌ها و عفونت‌ها شامل نيش حشرات؛ گاه بيماري‌هاي داخلي مثل بيماري تيروئيد، محرك‌هاي فيزيكي مثل فشار، سرما و نور خورشيد نيز از عوامل ديگر ايجاد كهير هستند.

كهير مزمن، كهيري است كه بيش از 6 هفته طول بكشد. تشخيص علت اين نوع كهير بسيار مشكل است و فقط در تعداد خيلي كمي ‌از بيماران مي‌توان به علت آن پي برد. هيچ آزمايش تشخيصي اختصاصي براي اين نوع كهير وجود ندارد.

اما در كهير فيزيكي؛ حملات مكرر كهير در افراد مي‌تواند ناشي از تماس عوامل فيزيكي مثل نور آفتاب، سرما، گرما، آب، تعريق و فشار موضعي باشد. معمولا در اين حالت بيماران خود متوجه عامل ايجادكننده مي‌شوند.

ارتباط استرس با كهير 

استرس‌هاي روحي و افسردگي باعث تشديد بيماري‌ كهير مبتلايان مي‌شود و موجب افزايش خارش و گسترش آن مي‌شود.

دكتر نجم‌السادات عاطفي متخصص پوست و زيبايي، مي‌گويد: كهير يكي از بيماري‌هاي شايع است كه به صورت حاد و مزمن بروز مي‌كند كه كهير حاد آلرژيك بوده و از طريق عفونت‌ها و حساسيت ژنتيكي در كودكان وجود دارد.

وي ادامه مي‌دهد: گاهي اوقات نيز كهير بر اثر غذا و يا دارو ايجاد مي‌شود كه در كمتر از 6 هفته بهبود مي‌يابد.

به گفته اين متخصص، كهيرهاي مزمن در خانم‌هاي مسن ايجاد مي‌شود و از طريق آلرژي غذايي همانند لبنيات، گوجه فرنگي، فلفل، آسپيرين كدئين‌دار و يا با عفونت‌ها، هپاتيت و رماتيسم به وجود مي‌آيد.

علل ايجاد بسياري از كهيرها مشخص نمي‌باشد، گاهي اوقات آنتي‌بادي‌هايي كه در بدن ساخته مي‌شود موجب كهير مي‌شود، ولي خوشبختانه كهير يك بيماري خود محدود شونده و قابل كنترل است.

وي با اشاره به انواع كهير، درمان آن را متفاوت مي‌داند و مي‌گويد: مهم‌ترين درمان كهير استفاده از داروي آنتي‌هيستامين است كه تنها اشكال آن ايجاد خواب آلودگي است، درغير اين صورت از اقدامات درماني ديگري استفاده مي‌شود.

دكتر عاطفي به مبتلايان كهير مزمن توصيه مي‌كند كه از مصرف داروهاي كورتن‌دار خودداري نموده، زيرا استفاده‌ طولاني باعث عوارض جانبي زيادي از قبيل پوكي استخوان، فشارخون، ديابت و چاقي مي‌شود.

درمان 

بهترين درمان كهير شناسايي عامل مسوول و اجتناب از تماس مجدد با آن است. تغيير محل زندگي براي يك تا 2 هفته گاهي باعث بهبود كهير مي‌شود.

افرادي كه مبتلا به كهير هستند بايستي مواردي را رعايت كنند، مثلا حذف برخي از مواد غذايي مثل آجيل، موز، توت فرنگي، پياز، گوجه فرنگي، بادمجان، تخم مرغ، مركبات، شير، ماهي، پنير، ادويه، مواد رنگي (نوشابه ژله آدامس بستني)، غذاهاي حاوي مواد محافظ (كنسرو، سوسيس و كالباس، مربا، ترشي، مايونز) قطع مصرف داروهايي كه لزومي ‌به مصرف آن نيست مانند مسكن‌ها، ويتامين‌ها و ملين‌ها نيز در درمان آن موثر است.خنك كردن پوست معمولا باعث تخفيف و گرما باعث بدتر شدن خارش مي‌شود لذا از گرماي زياد و حمام داغ پرهيز شود.داروهاي موضعي مثل كرم‌ها و لوسيون‌ها تاثيري در درمان كهير ندارند؛ معمولا براي كنترل كهير داروهاي آنتي‌هيستامين تجويز مي‌شود كه ممكن است خواب‌آور باشند لذا در موقع رانندگي و كارهاي دقيق احتياط شود.دارو بايد به طور منظم تحت‌نظر پزشك متخصص مصرف شود تا از بروز ضايعات كهيري جديد جلوگيري شود.آنتي هيستامين‌ها انواع مختلفي دارند كه در هر بيمار معمولا يكي از آنها بهترين اثر را دارد. همچنين در صورت بروز مشكل تنفسي سريعا به پزشك مراجعه شود.

منابع