آفت دهان داراي ماهيت عود كننده ميباشد بطوريكه ممكن است در فردي بطور متوسط ماهي يكبار بروز كند و يا برخي افراد ماهي 2 يا 3 بار به آن مبتلا شوند.
● علل بروز آفت
تاكنون هيچ علت قطعي براي بروز آفت شناخته نشده است ولي يك سري عوامل مستعدكننده جهت ايجاد آن مطرح شدهاند اين عوامل عبارتند از :
– آلرژي ها
– استعداد ژنتيكي
– كمبودهاي تغذيهاي مثل كمبود آهن، كمبود اسيد فوليك
– اختلالات خوني
– عوامل هورموني
– ضربه و تحريكات مكانيكي
– استرس و فاكتورهاي روحي – رواني
عوامل ذكر شده ميتوانند بصورت منفرد و يا با يكديگر، در برخي افراد زمينه بروز آفت را افزايش دهند طبق آخرين تحقيقات انجام يافته در اين زمينه هر كدام از عوامل فوق كه بعنوان عوامل مستعدكننده مطرح هستند. ميتوانند يك اختلال ايمنولوژيكي و يا اختلال در عملكرد و تنظيم سيستم ايمني و دفاعي بصورت موضعي در مخاط ايجاد نمايند و همين امر ميتواند موجب ايجاد زخمهاي آفتي شود.
● نماد باليني آفت دهان
آفت دهان ميتواند از نظر ظاهر باليني به 3 فرم ديده شود.
1. زخمهاي آفتي كوچك
2. زخمهاي آفتي بزرگ
3. زخمهاي آفتي بسيار كوچك و متعدد ( شبيه زخمهاي تبخال)
زخمهاي آفتي كوچك حداكثر داراي قطر 1سانتيمتر هستند و بصورت ناحيهاي سفيد رنگ و يا زردرنگ (كه همان ناحيه زخمي است) در زمينه اي قرمز و ملتهب ميباشند. حاشيه اين زخمها كاملاً صاف و منظم بوده و با سوزش و درد فراوان همراه هستند.
در زخمهاي آفتي بزرگ معمولاً قطر ضايعه بيش از يك سانتيمتر ميباشد و در زخمهاي آفتي بسيار كوچك و متعدد، زخمها به صورت متعدد و شايد به تعداد 20-10 عدد برسد قطر آنها بسيار كوچك و در حدود 3-1 ميليمتر است. زخمهاي آفتي كوچك معمولاً 14-7 روز طول ميكشند تا بهبود يابد در حاليكه براي بهبودي كامل زخمهاي آفتي بزرگ شايد هفتهها يا حتي ماهها زمان لازم است. شايعترين نواحي از مخاط دهان كه ميتوانند مبتلا به آفت شوند عبارتند از : مخاط لب، گونه، زبان و هر ناحيه مخاطي كه داراي لغزندگي و تحرك است. زخمهاي آفتي بزرگ معمولاً در نواحي خلفي دهان مثل ناحيه كام نرم و لوزهها ايجاد ميشوند.
● درمان:
بعلت اينكه هنوز علت قطعي براي آفتهاي دهان شناخته نشده است، درمان آن شامل درمان علامتي است يعني كاهش علائم و درد و سوزش. در مواجهه با فردي كه دچار آفت هاي مكرر ميشود، بهتر است ابتدا فاكتورهاي مستعد كننده بروز آن شناخته شود و نسبت به رفع آنها اقدام شود. براي تجويز درمانهاي علامتي نيز بهترين زمان، زماني است كه هنوز زخم واضحي در دهان تشكيل نشده باشد. چرا كه معمولاً افراد قبل از بروز زخم در دهان احساس سوزش و يا خارش در ناحيه مورد نظر را دارند و اگر درمانهاي علامتي در همان زمان بكار رود، زخم ايجاد شده كوچكتر و طول مدت آن كوتاهتر و سوزش و درد آن كمتر خواهد بود.
درمانهاي رايج براي تسكين درد آفت دهان شامل موارد زير مي باشد:
– استفاده از شربت رقيق شده ديفن هيدرامين بصورت دهان شويه
– استفاده از شربت آلومينيوم Mg بصورت دهانه شويه
– استفاده از مخلوط دهان شويههاي كلرهگزيدين و آنتي بيوتيك و تتراسايكلين كه هر دو جزء عوامل ضدعفوني كننده بشمار ميآيند (با تجويز پزشك)
– ولي با توجه به اينكه اين ضايعه داراي ماهيت ايمنولوژيكي است، استفاده از داروهاي سركوب كننده و تنظيم كننده سيستم دفاعي و ايمني ميتواند در كاهش علائم آفت موثر باشد. در اين مرحله از بيماري ويزيت پزشك الزامي بوده و درمانهايي كه دراين زمينه ميتوانند براي آفت موثر باشند عبارتند از :
1. استفاده از پمادهاي مخصوص دهان – استفاده از ژل 5% Flucinonid
– استفاده از آمپولهاي بتامتازون بصورت دهان شويه بدين صورت كه هر بار بيمار يكي از اين آمپولها را كه مصرف تزريقي دارد شكسته و محتويات آنرا درون ليوان ريخته و با كمي آب و يا شربت ديفن هيدرامين مخلوط و سپس آن را بصورت دهان شويه استفاده كند. لازم بذكر است كه دهان شويه نبايد بلعيده شود.
– تزريق داروهاي كورتوني به اين ضايعه كه اين روش براي زخمهاي آفتي بزرگ و بسيار دردناك ميتواند موثر واقع شود.
تهيه و تنظيم :
– دكتر شكوفه شهرابي دندانپزشك و متخصص پاتولوژي دهان و فك و صورت – ميترا كيانوش ، بهداشتكار دهان و دندان
منبع خبر:مرکزبهداشت و درمان دانشگاه تهران
