موارد مصرف: بي‌كربنات سديم براي كنترل‌اسيدوزمتابوليك، به‌عنوان داروي كمكي‌در اسهال‌هاي شديد (كه مقدار زيادي‌بي‌كربنات از دست رفته است)، در درمان‌مسموميت با داروها از جمله باربي‌توراتهايا ساليسيلات‌ها و همچنين به‌عنوان‌قليائي‌كننده ادرار براي افزايش حلاليت‌سولفوناميدها و پيشگيري از تشكيل‌كريستال و آسيب احتمالي كليوي مصرف‌مي‌شود. بي‌كربنات سديم، براي كنترل‌زيادي پتاسيم خون در موارد اضطراري‌مصرف مي‌شود.
مكانيسم اثر: بي‌كربنات سديم غلظت‌بي‌كربنات پلاسما را افزايش داده، زيادي‌يون هيدروژن را بافره مي‌نمايد و pHخون‌را افزايش مي‌دهد و در نتيجه تظاهرات‌باليني اسيدوز را برطرف مي‌كند. به‌عنوان‌قليايي‌كننده ادرار، اين دارو دفع يونهاي‌بي‌كربنات آزاد را افزايش داده و بنابراينpH ادرار را بالا مي‌برد.
فارماكوكينتيك: دفع اين دارو كليوي است.دي‌اكسيدكربن ايجاد شده ناشي از داروتوسط ريه‌ها دفع مي‌شود.
موارد منع مصرف: اين دارو در آلكالوزمتابوليك يا تنفسي، كاهش يون كلرور ناشي‌از استفراغ يا تخليه مداوم دستگاه گوارش وكمي كلسيم خون نبايد مصرف شود.
هشدارها: 1 ـ اين دارو در موارد زير بايدبااحتياط مصرف شود:
بي‌ادراري يا كم‌ادراري، حالات مرضي‌احتباس سديم همراه با خيز (مانند سيروزكبدي، نارسايي احتقاني قلب، عيب كار كليه‌و توكسمي آبستني) و زيادي فشارخون.
2 ـ از آنجا كه اسيدوز متابوليك باتخليه‌سديم همراه است، بهتر است ابتدا باانفوزيون وريدي كلرورسديم ايزوتونيك،كاهش سديم خون را جبران نمود، مشروطبراينكه كليه‌ها تحت تاثير قرار نگرفته واسيدوز نيز آنقدر شديد نباشد كه سبب‌بروز عيب كار كليه شود. در چنين‌شرايطي، استفاده از محلول ايزوتونيك‌كلرورسديم به‌تنهايي مي‌تواند مؤثر باشدو سبب برقراري مجدد توانايي كليه براي‌ايجاد بي‌كربنات شود.
3 ـ در اسيدوز كليوي يا اسيدوز متابوليك‌شديد (به‌عنوان مثال در حالتي كه pHخون‌كمتر از 7/1 است)، محلول بي‌كربنات سديم‌همراه با كلرورسديم انفوزيون مي‌شود.
4 ـ درمان دراز مدت با بي‌كربنات سديم‌توصيه نمي‌شود، زيرا خطر بروز آلكالوزمتابوليك ياافزايش بيش از حد سديم‌وجود دارد.
5 ـ مصرف مقادير بيش از حد ممكن است‌موجب بروز كمي پتاسيم خون شود و بيماررا در معرض خطر آريتمي قلبي قرار دهد.
6 ـ تزريق سريع دارو، ممكن است موجب‌بروز آلكالوز شديد و احتمالاتحريك‌پذيري زياد يا تتاني شود.
تداخل‌هاي دارويي: مصرف همزمان‌بي‌كربنات سديم با متنامين، به‌علت قليايي‌شدن ادرار ناشي از بي‌كربنات سديم ممكن‌است اثر بخشي متنامين را با مهار تبديل‌اين دارو به‌فرمالدئيد كاهش دهد.
نكات قابل توصيه: 1 ـ از آب مقطر استريل‌براي تزريق، محلول تزريقي كلرورسديم يامحلول تزريقي دكستروز 5% مي‌توان براي‌رقيق نمودن محلول بي‌كربنات سديم‌استفاده نمود.
2 ـ محلول بي‌كربنات سديم را مي‌توان ازراه وريدي يا پس از رقيق‌كردن تا حدايزوتونيك (1/5 درصد) از راه زيرجلدي،تزريق نمود. غلظت مناسب براي تزريق‌وريدي برحسب نياز و وضعيت باليني‌بيمار، از 1/5 درصد تا 7/5 درصد مي‌باشد.
مقدار مصرف: به‌عنوان قليايي‌كننده‌سيستميك در بزرگسالان و كودكانmEq/kg 1 تزريق وريدي مي‌شود كه درصورت نياز هر 10 دقيقه mEg/kg 0/5تزريق مي‌شود. در مواردي كه درمان‌اضطراري اسيدوز متابوليك ضروري‌نباشد، mEq/kg 5 ـ2 طي 8ـ4 ساعت‌انفوزيون وريدي مي‌شود. به‌عنوان‌قليايي‌كننده ادرار، mEq/kg 5 ـ2 طي 8ـ4ساعت تزريق وريدي مي‌شود.
اشكال دارويي:
For Infusion: 7.5%
