خالها اکثراً اکتسابی هستند یعنی پس از تولد در سنین طفولیت به تعداد کم ظاهر میشوند و در حوالی سن بلوغ تعداد آنها زیاد میشود. این خالها از سلولهای رنگدانه پوست که به آن ملانوسیت (Melanocyte) گویند منشاء میگیرند و میتوانند هم سطح پوست و یا برجسته باشند. اندازه معمول آن از یک میلیمتر تا 7-6 میلیمتر است.
تعداد خالها به عوامل ژنتیک – عوامل هورمونی مانند بلوغ – بارداری – مصرف داروهای هورمونی و مواجهه با نور خورشيد بستگی دارد. همچنین در افرادی که پوست بسیار سفید و موی قرمز دارند تعداد این خالها بسیار زیاد است. تعداد این خالها که به خال ملانوسیتیک مشهور است معمولاً بعد از سن سی سالگی زیاد نمیشود و ضایعات قهوهای و سیاهی که در سنین بالاتر و در افراد مسن ظاهر میشود معمولاً ضایعات رنگی دیگری هستند که در اصطلاح عام به آن خال اطلاق میشود ولی از لحاظ بافت شناسی کاملاً متفاوت هستند.
خالهای ملانوسیتيک در مواردی از هنگام تولد وجود دارند که به آن خال مادرزادی گویند. خالهای مادرزادی میتواند در صورت و بدن باشد و معمولاً اندازه آنها ا ز 5/1 سانتیمتر تا اندازه بسیار بزرگ که نیمی از بدن را میگیرد و به آن خال غول آسا گویند متغیر است. متاسفانه این خالها خطر بدخیمی با خود به همراه دارند به خصوص آنها که اندازه بزرگتری دارند و جراحی آنها در اولین فرصت مناسب توصیه میشود.
خالها به رنگها و اشکال متفاوت دیگری نيز دیده میشوند که میتوانند منشاء غیر رنگدانه داشته باشند. مثلاً خالهای قرمز که به اندازه سر سنجاق است منشاء عروقی دارد و به آن خال گیلاسی میگویند. خالهای آبی از رنگدانههای عمق پوست منشاء میگیرد. گاهی خالها سطح وسیعی از پوست را می گیرند كه دانه دانه است و نیمی از صورت را درگیر میکند.
• چه خالهایی را با جراحی برداریم و آیا برداشتن خالها باعث سرطانی شدن آنها می شود؟
اولین علت اقدام به برداشتن خالها معمولاً علل زیبایی است. برداشتن خالها با روش صحیح علمی (جراحي) معمولاً نتیجه بسیار خوب دارد و هیچ مانعی برای برداشتن خالها وجود ندارد. اعتقاداتی که در مورد خال مادر و یا نر و ماده بودن خال ها وجود دارد، اساس علمی ندارد و در صورتي که خالی زمینه بد خیمی دارد باید قطعاً به طور کامل از پوست خارج شود.
روشهای مختلفی برای برداشتن خالها وجود دارد مثل استفاده از اسید – سوزاندن بوسیله امواج الکتریسيته (cauterization)، کرایوتراپی، تراشیدن (Shave) و درمان لیزری. چنانچه سلولهای خال به طور کامل برداشته نشوند مجدداً به طور ناقص و بد شکل عود میکنند. روش جراحی با بخیههای ظریف بهترین نتیجه درمانی و زیبایی را به همراه دارد. در سایر روشهای ذکر شده احتمال عود و یا ایجاد زخم بیشتر است.
چه خالهایی بدخیم هستند و باید برداشته شوند؟
◊ خالهایی که قطر آن ها از 7-6 میلیمتر بیشتر است.
◊ خالهایی که یک رنگ نیستند و در آنها هالههایی از رنگ بنفش، صورتی، سیاه، قهوهای و غیره دیده میشود.
◊ خالهایی که ترشح و خونریزی پیدا کنند.
◊ خالهایی که خارش داشته و دچار تغییر اندازه ناگهانی شوند.
از دستکاری خالها اجتناب کنید و با استفاده از ضد آفتاب مناسب از زیاد شدن تعداد خالها جلوگیری کنید.
تهيه و تنظيم: دكتر فرانك احساني، متخصص پوست و مو – ليزر
منبع خبر:مرکزبهداشت و درمان دانشگاه تهران