سندرم روده تحریک پذیر

سندرم روده تحريك پذير شايعترين اختلال روده بوده و به نامهاي مختلفي مانند كوليت عصبي، كوليت مخاطي، كولون تحريك پذير يا بي ثبات و …. شناخته شده است. اين بيماري، بيشتر در سنين زير 45 سال اتفاق مي‏افتد. علت بيماري ناشناخته است ولي عواملي مثل استرس باعث شعله ور شدن بيماري مي‏شود. بيشترين تظاهر بيماران، درد شكمي است كه همراه اسهال، يبوست و گاهاً هر دو توأم مي‏باشد. درد شكمي بيشتر در قسمت بالاي شكم (25%)، سمت راست شكم (20%)، سمت چپ شكم (20%) و قسمت پايين شكم (10%) و بقيه در قسمتهاي مختلف همراه هم مي‏باشند. درد بيشتر بصورت كرامپي مي‏باشد. بيشترين علامت شايع در ابتدا بصورت يبوست است. مدفوع معمولاً سفت و با قطر باريك است. بيشتر بيماران، مدفوع را بطور كامل دفع نمي‏كنند و احتياج به دفعات مكرر دفع پيدا مي كنند. اين علائم ممكن است هفته ها، ماهها و يا سالها ادامه داشته باشد. در گروهي ديگر از بيماران، اسهال شايع مي‏باشد، اسهال معمولاً در حجم كم، شل و آبكي مي‏باشد. حجم مدفوع در اكثر بيماران كمتر از ml200 است. اسهال بواسطه استرسهاي محيطي تشديد مي‏شود. همچنين ويروسها، انگلها و عفونتها نيز اين بيماري را بدتر مي‏كنند. مدفوع ممكن است همراه چرك (موكوس) باشد. معمولاً خون در مدفوع ديده نمي شود مگر مواردي كه بيمار بواسير و يا سندرم سوء جذب داشته باشد. اين بيماران معمولاً شكم نفاخ و متسع داشته و گاز دفع مي‏كنند. 50-25% بيماران، علائم گوارش از قبيل سوء هاضمه، ترش كردن، سوزش سردل و تهوع و استفراغ دارند. تشخيص بيماري براساس علائم فيزيكي و كلينيكي بيمار مي‏باشد. در موارد مشكوك از آزمايش مدفوع و در مواردي از كلونوسكوپي مي‏توان استفاده نمود. ● درمان IBS به سادگي مي‏توان متوجه شد كه IBS يك بيماري جدي نبوده و علائم آن اغلب با كاهش اضطراب و نگراني و يك رژيم غذايي مناسب بهبود مي‏يابد. بنابراين فرد مي‏تواند با ايجاد تغييراتي درعادات غذايي خود پي ببرد كه نسبت به چه نوع غذايي سازگاري ندارد و با اجتناب از مصرف آنها شدت علائم خود را كاهش دهد. البته ناسازگاري نسبت به غذاهاي متنوع در افراد با يكديگر تفاوت دارد. افزودن فيبرو آب به رژيم غذايي به رفع يبوست يا اسهال كمك مي‏كند. بهترين منبع فيبر، ميوه‏ها، سبزيجات ، غلات و حبوبات مي‏باشند. با افزايش فيبر موجود در رژيم غذايي بايد مقدار آبي را كه فرد در طول روز مي‏نوشد نيز افزايش يابد زيرا افزايش فيبر بدون افزايش آب باعث يبوست مي‏شود. بنابراين يك رژيم غذايي مناسب به همراه افزايش مواد خوراكي سبوس دار و در برخي افراد استفاده از داروهايي با تجويز پزشك علائم را بهبود داده يا كامل از بين مي‏برد. ولي ممكن است علائم با خوردن مواد غذايي كه با بدن فرد سازگاري ندارد و يا با افزايش اضطراب مجدداً بروز كند. زيرا روده هميشه تمايل پاسخگويي به استرس را دارد. ● معمولاً چه نوع مواد غذايي باعث ايجاد علائم IBS مي‏شوند؟ – مواد غذايي كه حاوي مقدار قابل توجهي كافئين هستند مانند قهوه، چاي، شكلات – محصولات لبني شامل شير، پنير، كره و ماست – انواع حبوبات و غلات – مواد غذايي چرب مانند روغن، كره، گوشت‏هاي چرب – شيرين كننده‏هاي مصنوعي بعلاوه افراد سيگاري بايد توجه داشته باشند كه احتمال دارد علائم آنها به وسيله نيكوتين تشديد شود. اين مواد غذايي باعث بروز اسهال در برخي افراد و يا يبوست در برخي ديگر مي شود ولي بايد توجه داشت كه شروع يك رژيم غذايي مناسب و منظم و اجتناب از مصرف برخي مواد غذايي بايد با تجويز پزشك باشد و جهت جلوگيري از كمبود برخي ويتامين ها و مواد معدني مهم و اساسي در بدن بايد مواد مغذي ديگري به صورت مكمل غذايي جانشين اين نوع مواد شوند. ● چه بايد كرد؟ – هرگونه استرس را كاهش دهيد – از مصرف مواد تحريك كننده مثل ادويه، فلفل، آدامس، الكل، كافئين و قهوه پرهيز كنيد – سيگار را ترك كنيد – مواد غذايي نفخ زا را از رژيم غذايي خود حذف كنيد – غذاهاي حجيم و پرچرب را در يك وعده استفاده نكنيد. – حتي الامكان از نوشيدن آب زياد هنگام غذا خوردن پرهيز شود – از تندخوري و مصرف با عجله غذا پرهيز شود – توصيه‏هاي پزشك خود را پيگيري نماييد. – در موارد يبوست از رژيم با فيبر بالا مانند سبزي، ميوه ، آب ميوه تازه استفاده نماييد و در موارد اسهال داروهاي ضداسهال (با تجويز پزشك) كمك كننده است. تهيه و تنظيم:دكتر فاطمه صرافها منبع خبر :مركز بهداشت و درمان دانشگاه تهران