پاشیده شدن مواد شیمیایی به چشم اگر سریعاً تحت درمان قرار نگیرد می تواند آسیب جدی به آن وارد سازد.مواد شیمیایی می توانند با آسیب رساندن به لایه های سطحی چشم سبب ایجاد کدورت و جوشگاه زخم در آن شده و حتی در مواردی منجر به ایجاد کوری گردند.در زمان شستشو دادن چشم باید دقت کنید که آب آلوده شده با مواد شیمیایی به روی شما و یا فرد مصدوم پاشیده نشود اگر دستکش های محافظ در دسترس دارید حتماً از آن استفاده نمایید.
• علایم:علایم زیر ممکن است وجود داشته باشند:
– درد شدید و متمرکز در ناحیه چشم
– ناتوانی در گشودن چشم صدمه دیده
– وجود قرمزی و التهاب در اطراف چشم
– آبریزش بیش از اندازه از چشم
– شواهدی از وجود مواد شیمیایی و یا ظروف نگه داری آن در حوالی فرد مصدوم
• اهداف درمانی:
– دور ساختن ماده شیمیایی مضر
– ترتیب دادن انتقال مصدوم به بیمارستان
تذکر: به مصدوم اجازه ندهید که چشم آسیب دیده را لمس کند و یا اینکه با اعمال فشار و به زور لنز تماسی را خارج سازد.
• اقدامات:
1) چشم آسیب دیده را زیر جریان آب جاری خنک حداقل به مدت ده دقیقه نگه دارید و از شستشو یافتن هر دو طرف پلک ها اطمینان حاصل کنید.در مواردی ممکن است استفاده از محلولهای شستشوی چشم و یا ریختن آب از یک ظرف بر روی چشم، آسانتر و عملی تر باشد.
– اگر مصدوم به علت انقباض عضلانی شدید ناشی از درد قادر به بازکردن چشم خود نمی باشد به آرامی و در عین حال به شکلی ثابت پلک های او را از هم بگشایید.باید دقت کافی نیز به عمل بیاورید تا آبی که آلوده می شود به چشم سالم نپاشد.
2) ترجیحاً یک پانسمان استریل و یا اینکه یک پوشش تمیز از جنس بدون پرز را بر روی چشم آسیب دیده فرد مصدوم قرار دهید.
– اگر مدتی زمان لازم است تا اینکه مصدوم بتواند تحت توجهات درمانی قرار گیرد در این صورت روی پانسمان را با بانداژی تقریباً شل و آزاد تا حدی تثبیت نمایید.
3) مصدوم را به بیمارستان ارجاع نمایید.در صورت امکان نوع ماده شیمیایی را نیز شناسایی نمایید.
• اسپری دفاع شخصی (یا اصطلاحاً اسپری فلفل):
اینگونه اسپری ها با تحریک کردن چشم می توانند برای ناتوان ساختن افراد مهاجم و برای دفاع شخصی و یا توسط نیروی پلیس به کار برده شود. اینگونه اسپری ها حاوی مواد شیمیایی تحریک کننده ای می باشند که بکار گیری آنها منجر به انقباض بیش از حد عضلات پلک و آبریزش شدید از چشمها می گردد ولی آسیبی به بافت چشم وارد نمی کند و علایم ناراحت کننده ناشی از آن به سرعت و پس از حدود سی دقیقه شروع به برطرف شدن می نماید.
• شما در اینگونه موارد چه می توانید بکنید؟
مصدوم را رو به جریان باد و در هوای آزاد قرار داده و یا این که چشم ها را با آب شستشو دهید توجه کنید که مصدوم از مالیدن چشم ها و صورت خود اجتناب کند.
• برق زدگی چشم :
سوختگی چشم در اثر تابش اشعه وضعیتی دردناک است که معمولاً روی هر دو چشم تاثیر می گذارد.قرنیه (لایه سطحی چشم) ممکن است در اثر مواجهه با اشعه فرابنفش و یا خیره شدن طولانی مدت به بازتاب نور خورشید از روی سطح شفاف (مثل برف)دچار آسیب دیدگی گردد و بهبودی آن ممکن است به زمانی نسبتاً طولانی محتاج باشد.وقتی که سوختگی چشم در اثر نگاه به مشعل جوشکاری صورت گیرد وضعیت حاصله به عنوان اشعه جوشکاری خوانده می شود.
نکته: علایم و نشانه ها معمولاً تا چند ساعت پس از مواجهه با اشعه ظاهر نمی گردد.
• علایم:
– درد شدید و متمرکز در چشم ها
–گاهی ممکن است علایم زیر نیز دیده شوند:
– احساس وجود غبار یا شن در چشم
– حساسیت به نور
– قرمزی و آبریزش چشم
• اهداف درمانی:
– پیشگیری از بروز آسیب بیشتر
– دریافت توجهات پزشکی
تذکر: در صورتی که مصدوم از لنز تماسی استفاده می کند به در آوردن آن اقدام نکنید.
• اقدامات:
1) به مصدوم آرامش دهید.از وی بخواهید که پانسمان های مخصوص ناحیه چشم را روی چشم و یا چشمهای آسیب دیده نگه دارد.اگر مدتی زمان لازم است تا مصدوم بتواند تحت مداوا قرار گیرد ،پانسمان را در محل بانداژ کنید.
2) مصدوم را برای دریافت کمک پزشکی به بیمارستان انتقال دهید.
منبع: مباني كمك هاي اوليه ، ترجمه:دكتر نادر سيد رضوي. انتشارات:مؤسسه آموزش عالي علمي كاربردي هلال ايران. چاپ اول.1383.