كمردرد عارضه بسيار شايعي است كه حدود 80% افراد حداقل يكبار در طول عمر خود به آن مبتلا ميشوند. اين عارضه دومين علت مراجعه به پزشكان عمومي پس از سرماخوردگي است و هزينه زيادي را بر فرد و جامعه تحميل ميكند. افراد فعال با آمادگي جسماني مناسب كمتر به كمردرد مبتلا ميشوند.
● علل
كمردرد اغلب بعلت كشيدگي عضلات و ليگامانهاي پشتي و كمري بدليل برداشتن بار سنگين يا حركتي ناگهاني بروز ميكند، گاهي اوقات اسپاسم عضلات در زمينه يك استرس عصبي باعث كمردرد مي شود. ورزش نامناسب و وارد آوردن فشار شديد روي كمر، ضربه يا سقوط، پوكي استخوان، مشكلات مادرزادي و زايمان از ديگر علل كمردرد ميباشند. ولي در بيشتر مواقع علت مشخصي براي كمردرد وجود ندارد.
شرايط اختصاصي كه ميتواند باعث كمردرد شود و به درمان اختصاصي نياز دارد عبارتند از :
1) ديسك كمر (سياتيك) (Herniated Disk)
اين حالت اغلب در زماني رخ ميدهد كه ديسك بين مهرهاي روي عصب سياتيك بصورت تيغهاي فشار آورده و باعث درد تير كشنده در ناحيه پشت باسن به سمت پشت پا تا پاشنه ميباشد.
2) تنگي يا انسداد مجراي ستون فقرات
3) اسپونديلوزيس
بواسطه افزايش سن و تغييرات ستون فقرات، خشكي و عدم انعطاف پذيري ستون فقرات باعث كمردرد ميشود.
4) اسپونديلوليستزيس : سرخوردن مهره اي از روي مهره ديگر ستون فقرات.
● علل نادر ولي بسيار جدي:
– سندرم كوادا ايكونيا: مشكلي نورولوژيك ( اعصاب ) جدي است كه باعث ضعف و بيحسي در پاها و ناحيه تناسلي شده و عدم كنترل ادرار و مدفوع را بدنبال دارد.
– سرطان در ستون فقرات
– عفونت
– جراحات و شكستگيها
● چه زماني جهت درمان به پزشك مراجعه كنيم؟
اكثر كمردردها با مراقبت فردي و استراحت برطرف ميشوند اما گاهي اوقات بهبودي كامل هفتهها طول ميكشد. اگر اين زمان بيشتر از سه روز ( 72 ساعت) طول كشيد و بهبود نسبي حاصل نشد به پزشك مراجعه كنيد.
در موارد نادر كمردرد ميتواند علامتي از يك بيماري سخت باشد كه بايد فوراً به پزشك مراجعه شود.
1. اگر كمردرد در هنگام شب و با دراز كشيدن شدت يابد.
2. درد تيركشنده به يك يا هر دو پا
3. باعث بي حسي، مور مور شدن و ضعف يك يا هر دو پا شود.
4. باعث بياختياري و ناراحتي ادراري و مدفوع شود.
5. اگر همراه با دل درد، طپش قلب و يا تب باشد.
6. اگر بدنبال سقوط از بلندي يا ضربه و ساير صدمات جسمي باشد.
7. اگر همراه با كاهش وزن سريع بدون توجيه باشد.
8. اگر براي اولين بار در سن بالاتر از 50 سال بروز كند و يا فرد سابقه بيماري سرطان، پوكي استخوان، مصرف استروئيدها ( كورتون) يا مواد مخدر يا مصرف بيش از حد الكل داشته باشد.
● بررسيهاي تشخيصي :
اكثر موارد جهت ارزيابي علت كمردرد تنها معاينه پزشك كافي ميباشد و نيازي به انجام آزمايشات تشخيصي نميباشد. ولي در صورت شك به يكي ازبيماريهاي زمينه و يا طول كشيدن كمردرد پزشك موارد ذيل را درخواست خواهد كرد.
1. راديوگرافي (X-Ray)
2. MRI
3. CT.Scan
4. اسكن استخوان (Bone Scan)
5. الكترومايوگرافي (EMG )
● درمان :
اكثر كمردردها با استراحت و مراقبتهاي خانگي ظرف مدت كمتر از چند هفته بهبود مييابند. تغيير فعاليتها و حركات روزانه بدن جهت تسكين درد، گرما و سرما درماني تمام آن چيزي است كه براي درمان كمردرد نياز داريد.
استراحت كوتاه مدت ( حداكثر 2 روز) در رختخواب مفيد ميباشد ولي بيشتر از آن امكان بدتر شدن كمردرد را بدنبال دارد و اگر درد بيش از سه روز طول كشيد مداخلات پزشكي نياز ميباشد مانند :
1. فيزيوتراپي و ورزش: به منظور توانبخشي و از بين بردن درد از گرما، سرما، اولتراسوند، محركهاي الكتريكي، تكنيكهاي نرم كننده عضلات استفاده شود. با يادگيري ورزشهاي مناسب كمردرد و تداوم انجام اين فعاليتها نه تنها درد تسكين مييابد بلكه از بازگشت آن نيز جلوگيري ميشود.
2. تجويز دارو: بنا به تجويز پزشك از داروهاي ضدالتهاب غير استروئيدي و نرم كننده عضلات استفاده ميشود. گاهي كورتون در موارد حاد تجويز ميشود.
3. مدرسه كمردرد : در اين مكانها برنامههايي ارائه ميشود كه به افراد شركت كننده در مورد تشريح كالبد شناسي كمر و عضلات، اطلاعات كافي داده شده و نحوه نگهداري و مراقبت سلامت كمر در محيط خانه و كار را آموزش ميدهند.
درمان كمردردهاي مزمن ( كمردردهايي كه با درمانهاي جاري بهبود نمييابند) برحسب علل بررسي شده و داروهاي لازم ديگري علاوه بر موارد فوق تجويز شده و حتي اعمال جراحي ميتواند مفيد باشد.
● پيشگيري :
شما ميتوانيد با ايجاد شرايط فيزيكي و مكانيكي مناسب از كمردرد جلوگيري كنيد.
تقويت كمر و سلامت:
1. ورزش : بطور مرتب و ملايم فعاليتهاي آئروبيك انجام دهيد ( شنا، پياده روي) با ورزش بر قدرت و نرمش عضلات خود بيافزاييد طوري كه عضلات شكم و كمر، بصورت كرست طبيعي از كمر شما محافظت كند.
2. سيگار را ترك كنيد ( بدليل كمبود اكسيژن در سيگاريها درمان بكندي صورت ميگيرد)
3. وزن مناسب براي خود برقرار كنيد ( اضافه وزن مساوي با افزايش فشار و درد كمر)
4. فعاليتهاي مكانيكي بدن خود را اصلاح كنيد
5. نشستن و ايستادن مناسب
6. بلند كردن صحيح وسايل
7. خوابيدن مناسب
● مراقبتهاي شخصي ( درمانهاي خانگي)
1. تحرك خود را حفظ كنيد. استراحت مطلق و طولاني نه تنها مفيد نيست بلكه مضر هم ميباشد. اگر كمر شما درد مي كند فعاليتهايي كه كمردرد شما را بيشتر نميكند را ادامه دهيد.
2. ابتدا به كمر خود كمپرس سرما و سپس گرما بدهيد. بلافاصله بعد از شروع درد كيسه يخ را چندين بار و هر بار 20 دقيقه روي موضع درد بگذاريد. سپس بعد از كنترل التهاب ميتوانيد به منظور رفع اسپاسم و گرفتگي عضلاني از كمپرس گرم استفاده كنيد. گرما را نيز هر بار بيش از 20 دقيقه روي موضع قرار ندهيد.
3. مصرف مسكنها مثل آسپرين، بروفن، استامينوفن و غيره
4. استفاده از كمربند يا كرستهاي طبي، كمربندها ميتوانند گرما، محدوديت حركات و راحتي را براي كمرتان برقرار كنند اما در صورت مصرف طولاني، اين كرستها عضلات كمر را ضعيف كرده و كمردرد تشديد ميشود. پس فقط به مدت كوتاه به منظور كمك به درمان سريعتر استفاده شود. بهترين نگهدارنده كمر همان كرست طبيعي بواسطه تقويت عضلات كمري – شكمي بوسيله ورزش منظم و مداوم است.
● درمانهاي ويژه جايگزين:
1) كاريوپراكتيك : در موارد خاصي ماساژ با دست مفيد ميباشد و بهتر است قبل از انجام اينگونه اعمال با پزشك خود مشورت كنيد.
2) طب سوزني با تنظيم قواي دروني و مسدود كردن راههاي درد و برقراري جريان خون موضع درد، طب سوزني ميتواند مفيدباشد. تهيه و تنظيم: دكتر مهناز روحي
منبع خبر : مركز بهداشت و درمان دانشگاه تهران