پوکی استخوان یا استئوپورز طبق تعریف انجمن ملی بهداشت( هیات ایجاد اتفاق نظر برای پیشگیری از استئوپروز)[پ ۱]، یک اختلال اسکلتی است که ویژگی بارز آن کاهش استحکام استخوان بوده و فرد را در معرض خطر شکستگی قرار میدهد.[۱]
همهگیرشناسی
در ایالات متحده، ۱/۵ میلیون شکستگی ناشی از استئوپروز در سال دیده میشود[۲] که هفتصدهزار مورد آن در مهرهها، دویست و پنجاه هزار مورد در استخوان رادیوس، دویست و پنجاه هزار مورد در لگن و سیصدهزار مورد در سایر استخوانها رخ میدهند.[۳] شکستگیهای لگن وخیمترین عارضه استئوپروز بوده و میزان مرگ ومیر آن در سال اول بیش از ۲۰٪ است.[۴] بیش از ۵۰٪ بیماران مبتلا به شکستگی لگن قادر به بازگشت به حالت ایستاده قبلی نبوده و تقریبا ۱۰٪ آنان نیاز به تسهیلات مراقبتی دراز مدت خواهند داشت.سه چهارم شکستگیهای لگن در زنان رخ میدهد. بعد از سن ۵۰ سالگی، خطر بروز شکستگی لگن در طول زندگی برای زنان سفیدپوست ۱۷٪ و برای مردان سفیدپوست ۶٪ میباشد. اگر سنجش تراکم مواد معدنی استخوان را ملاک قضاوت قرار دهیم،۱۳ الی ۱۷ میلیون زن دچار کاهش توده استخوانی در گردن استخوان ران بوده و ۴ الی ۶ میلیون زن سفیدپوست یائسه مبتلا به استئوپروز میباشند.[۱] هرچند میزان عوارض(موربیدیته) در شکستگیهای مهرهای کمتر است، اما میزان مرگ ومیر آنها به دلیل خطر بیماریهای ریوی و قلبی-عروقی بیشتر است. فقط یک سوم از شکستگیهای مهرهای که در پرتونگاری تشخیص داده میشوند، تحت مراقبت طبی قرار میگیرند.
علل بیماری
این بیماری در دوران یائسگی زنان بسیار شایع است زیرا در این دوران استروژن بسیار در بدن زنان کم میشود.همچنین کمبود مواد معدنی مانند کلسیم ٬ پروتئین و ویتامین دی و مصرف بیش از اندازه کافئین و استعمال دخانیات مانند سیگار باعث پوکی استخوان میشود.در شرایط کمبود مواد معدنی در رژیم غذایی، بدن این کمبود را از بافتهای استخوانی میگیرد و این کار در طول زمان باعث فقر استخوانها از لحاظ مواد معدنی و در نتیجه پوکی استخوان میگردد.همچنین با بالا رفتن سن تخریب بافت استخوانی بیش از ساخت آن میشود و با گذشت زمان و در دوران کهنسالی این عارضه بروز میکند.برخی از بیماریها مثل پرکاری تیروئید، کم کاری غدد جنسی، آرتریت روماتوئید ٬ بیماری کوشینگ و دیابت و مصرف برخی داروها مثل کورتن و لووتیروکسین ٬فورزماید، هپارین ٬فنیتوئین نیز در طول زمان باعث پوکی استخوان میگردند.عوامل دیگری نیز مثل کم تحرکی یا کمبود وزن بیش از ۱۰٪ نسبت به وزن دوران جوانی یا بیامآی کمتر از ۱۹ ٬عوامل وراثتی و اعتیاد به الکل باعث پوکی استخوان هستند. [۵][۶][۷][۸]
علایم
برخلاف بسیاری از بیماریهای مزمن دیگر که علائم و نشانههای متعددی دارند، استئوپروز یک بیماری خاموش و بدون علامت است تا زمانی که یک شکستگی ایجاد شود.[۲] که هفتصدهزار مورد آن در مهرهها، دویست و پنجاه هزار مورد در استخوان رادیوس، دویست و پنجاه هزار مورد در لگن و سیصدهزار مورد در سایر استخوانها رخ میدهند.[۳] شکستگیهای لگن وخیمترین عارضه استئوپروز بوده و میزان مرگ ومیر آن در سال اول بیش از ۲۰٪ است.[۹][۱۰]
[۱۱][۱۲][۱۳] شکستگیهای ناشی از استئوپروز، شکستگیهای هستند که به طور معمول در آن موقعیتها در افراد سالم شکستگی استخوان رخ نمیدهد[۱۴][۱۵].که این شکستگیها به عنوان شکستگی ناشی از شکنندگی در نظر گرفته میشوند.[۱۶][۱۷][۱۸] شکستگیهای لگن پس از سقوط رخ میدهند، اما دو سوم شکستگیهای مهرهای به صورت خاموش بوده و با یک فشار مختصر مانند بلند کردن یک جسم، عطسه کردن و خم شدن رخ میدهند.[۱]
شکستگیها
کمر درد ناگهانی از نشانه های فروپاشی مهره است.
شاخصهای خطر
عوامل خطر برای شکستگی های ناشی از پوکی استخوان را می توان به دو گروه قابل کنترل و غیرقابل کنترل تقسیم کرد.علاوه بر این بیماری هایی خاص و اختلالاتی نیز وجود دارند که پوکی استخوان در آنها بعنوان یک عارضه شناخته می شود.استفاده از داروها بطور تئوریک یک عامل خطر قابل کنترل است اگرچه در اغلب موارد افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان بر اثر دارودرمانی اجتناب ناپذیر است.البته کافئین خطر ابتلا به پوکی استخوان را بالا نمی برد.[۱۹]
شاخص های غیرقابل کنترل
از مهم ترین عوامل غیرقابل کنترل در افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان می توان به افزایش سن(در مردان و زنان)، جنسیت مونث، کمبود استروژن پس ازیائسگی که باعث کاهش حجم مواد معدنی در استخوان می شود، اشاره کرد. البته در مردان کاهش سطح تستوسترون منجر به پوکی استخوان می شود.در حالی که پوکی استخوان در همه نژادهای بشری رخ می دهد اروپایی ها و آسیایی ها در ابتلا به پوکی استخوان مستعدترند. [۲۰]
تشخیص
تشخیص استئوپروز معمولا به دنبال یک شکستگی بالینی حاد یا انجام تست تراکم استخوان مسجل میشود.[۱]رادیوگرافیها میتوانند شکستگی فشاری مهرهها را نشان دهند،[۲۱] ولی شواهد پرتونگاری کاهش توده استخوانی تا هنگامی که ۳۰٪ از توده استخوان تحلیل نرفته، ایجاد نمیشود.[۲۲] عکسهای پرتونگاری شاخص خوبی برای تشخیص استئوپروز نیستند زیرا نفوذ کم یا بیش از حد اشعه در فیلم عکاسی روی کیفیت آن تاثیر میگذارد، از اینرو رادیوگرافیها راهنماهای خوبی برای پی بردن به استئوپروز نیستند و غالباً تشخیص براساس سنجش تراکم مواد معدنی استخوان مسجل میگردد.
درمان
- بیسفسفوناتها
- آگونسیت – آنتاگونسیتهای استروژن
- هورمون درمانی جایگزین(HRT)
در پژوهشی به نام <<پیشگامان سلامت زنان>> که یک کارآزمایی بزرگ، تصادفی شده، کنترلشده با دارونما و چند مرکزی برای ارزیابی هورمون درمانی جایگزین[پ ۲] بوده است، محققان گزارش کردهاند که شکستگیهای گردن ران و مهرهها پس از ۵٫۲ سال، ۳۶٪ کاهش یافتهاند. علاوه بر افزایش توده استخوانی، بهبود وضعیت لیپیدها، کاهش سرطان کولون و کاهش علائم یائسگی فواید دیگر این روش درمانی هستند. با این حال بهدلیل خطرات احتمالی HRT منجمله وقایع قلبی-عروقی، سرطان پستان، ترومبوز وریدی عمقی، آمبولی ریوی و مشکلات کیسه صفرا توصیه میشود این روش فقط باید برای تخفیف علائم یائسگی بهکار رود و برای پیشگیری یا درمان استئوپروز از درمانهای دیگری استفاده شود.
- کلسیتونین
- هورمون پاراتیروئید
- درمانهای آینده
- جراحی ترمیمی مهرهها(کیفوپلاستی)
منابع
- ویکیپدیا
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ آیور.ج بنجامین، رابرت.سی گریگز، ادوارد ج وینگ. «بیماریهای دستگاه ایمنی و بافت همبند(روماتولوژی)». مبانی طب داخلی سیسیل. ترجمهٔ محسن ارجمند، علی خلوت، توحید نجفی. اکبر سیف. چاپ اول، تهران: ارجمند، ۱۳۸۹، ISBN 978-964-496-278-3.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Edward R. Rosick. Diabetes Increases Risk for Bone Fracture (انگلیسی). Life Enhancement. بازدید در تاریخ ۱۰ آوریل ۲۰۱۱.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Ricardo Vallejo (ژوئن ۲۰۰۳). Current Management of Osteoporotic Spine Fractures (انگلیسی) (PDF). Perspectives In Neuroscience. بازدید در تاریخ ۱۰ آوریل ۲۰۱۱.
- ↑ Eric Barefield (آوریل ۱۹۹۶). Osteoporosis-Related Hip Fractures Cost $13 Billion to $18 Billion Yearly (انگلیسی). PDF. Moving Toward Healthier Diets. بازدید در تاریخ ۱۱ آوریل ۲۰۱۱.
- ↑ پارسی طب
- ↑ information center/osteoporosis/osteoporosis.htm پوکی استخوان چیست؟
- ↑ پوکی استخوان را بشناسیم
- ↑ پوکی استخوان
- ↑ Osteoporosis and Bone Fracture (انگلیسی). Nursing Care. بازدید در تاریخ ۱۱ آوریل ۲۰۱۱.
- ↑ David M Reid. Your bones and osteoporosis: What every man, woman and child should know (انگلیسی). PDF. The National Oseteoporosis Society. بازدید در تاریخ ۱۱ آوریل ۲۰۱۱.
- ↑ http://www.nos.org.uk/NetCommunity/Document.Doc?id=425
- ↑ Osteoporosis
- ↑ http://etd.lib.fsu.edu/theses_1/available/etd-10292008-085727/unrestricted/YuXThesis.pdf
- ↑ MyHomeDoctorPC – Our Services
- ↑ Articles > University of Pretoria
- ↑ Pathologic Fracture
- ↑ Different Types Of Bone Fractures | LIVESTRONG.COM
- ↑ THE MERCK MANUAL OF GERIATRICS, Ch. 22, Fractures
- ↑ Lam, MA, Hawker, GA, McGowan, J, Papaioannou, A, Cheung, AM, Hodsman, AB, Leslie, WD, Siminoski, K, Jamal, SA, Perimenopause BMD Guidelines Subcommittee of Osteoporosis, Canada (ژانویه ۲۰۰۹). Risk factors for low bone mass in healthy 40-60 year old women: a systematic review of the literature (انگلیسی). steoporosis international : a journal established as result of cooperation between the European Foundation for Osteoporosis and the National Osteoporosis Foundation of the USA. بازدید در تاریخ ۱۶ مارس ۲۰۱۱.
- ↑ Melton LJ (۲۰۰۳). Epidemiology worldwide (انگلیسی). Endocrinol. Metab. Clin. North Am. بازدید در تاریخ ۱۶ مارس ۲۰۱۱.
- ↑ Satoshi Kasai؛ Feng Li, Junji Shiraishi, Qiang Li, Kunio Doi (۲۰۰۶). Computerized detection of vertebral compression fractures on lateral chest radiographs: Preliminary results with a tool for early detection of osteoporosis (انگلیسی). وبگاه. The International Journal of Medical Physics Research and Practice. بازدید در تاریخ ۱۱ آوریل ۲۰۱۱.
- ↑ Phyllis Carolyn Leppert, Jeffrey F. Peipert. «Osteoporosis and Complications». Primary care for women. چاپ دوم، فیلادلفیا: LIPPINCOTT WILLIAMS&WILKNS، ۲۰۰۴، ISBN 0-8717-3790-7.