اكتريها موجودات ميكروسكوپي و عامل بسياري از بيماريها ميباشند. باكتريها از لحاظ ديواره سلولي ، به گرم مثبت (g+) و گرم منفي (g -) و همينطور از لحاظ تنفس سلولي به هوازي و بيهوازي تقسيم ميگردند.
در درمان بيماريهاي باكتريايي عوامل متعددي نظير نوع باكتري، سن بيمار، سابقه آلرژي، اختلالات كليوي و كبدي، ساير داروهاي مصرفي ( از نظر تداخلات دارويي) بارداري، شيردهي و … در نظر گرفته ميشود و نهايتاً با توجه به جمعبندي عوامل فوق توسط پزشك و انتخاب آنتي بيوتيك مناسب سير درمان آغاز ميگردد.
بيماران بايد آنتي بيوتيكهاي تجويزي را به طور كامل و در ساعات معين مصرف نمايند تا عوامل باكتريايي بطور كامل از بين بروند در غير اينصورت به مرور زمان باكتريها از طريق تغيير در ديواره سلولي و توليد آنزيمهاي خاص به آنتي بيوتيك تجويز شده مقاوم ميگردند و در طولاني مدت شخص بيمار مجبور به استفاده از آنتيبيوتيكهايي با قدرت اثر بالاتر و هزينه به مراتب بيشتر جهت درمان ميگردد.
به عنوان مثال بسياري از ميكروبها امروزه از طريق توليد آنزيم بتالاكتاماز ( پني سيليناز) نسبت به پنيسيلينهاي تزريقي مقاوم گرديدهاند كه يكي از مهمترين عوامل مقاومتهاي ميكروبي، مصرف بي مورد آنتي بيوتيكها بدون تجويز پزشك ميباشد.
با توجه به گستردگي مطالب در مورد آنتي بيوتيكها جهت نمونه به چند مورد از ملاحظات مصرف آنتيبيوتيكها اشاره ميگردد:
1- آمپول جنتامايسين : اين دارو بيشتر بر روي باكتريهاي g – تأثير مي گذارد و نكته قابل توجه در مصرف آن ايجاد سميت گوش و سميت كليوي در بيماران مي باشد كه در صورت بروز عوارض فوق بايد مصرف دارو قطع و با پزشك معالج مشاوره گردد.
2- قرص سيپروفلوكساسين: اين دارو بر روي باكترهاي g – هوازي و g+ هوازي موثر ميباشد. در كودكان و در سنين رشد بدليل عوارض جدي بر روي غضروفها و مفاصل تجويز نميگردد. مصرف همزمان شربت آلومينيوم ام جي Al mg) ) باعث كاهش جذب سيپروفلوكساسين ميگردد و بايد حداقل 2 ساعت بين مصرف آنها فاصله باشد. مصرف همزمان سيپروفلوكساسين و تئوفيلين ممكن است دفع تئوفيلين را كاهش و خطر مسموميت با آن را افزايش دهد. قطع شيردهي در دوران مصرف دارو توصيه مي گردد.
3- كپسول داكسي سايكلين، تتراسايكلين : اين دارو بر ارگانيسمهاي g+ و g – موثر مي باشد. اين داروها بايد 1 ساعت قبل يا 2 ساعت پس از غذا مصرف گردد تا ميزان جذب آن به حداكثر برسد. مصرف اين دارو همراه غذا، شير، آهن، داروهاي آنتي اسيد جذب آن را مختل ميكند.
مصرف اين دارو در كودكان زير 8 سال ممكن است موجب تغيير رنگ دائمي دندانها و اثر مخرب بر ميناي دندان گردد.
از مصرف اين دارو در دوران شيردهي بايد اجتناب شود.
4- قرص و شربت اريترومايسين: اين دارو بر روي ارگانيسمهاي g – بيتأثير ميباشد. براي جذب اين دارو آن را با يك ليوان پرآب، يكساعت قبل و يا 2 ساعت پس از غذا مصرف كنيد. از مصرف دارو همراه آب ميوه، خودداري كنيد. اريترومايسين با مهار آنزيمهاي كبدي، باعث افزايش غلظت تئوفيلين، وارفارين ( افزايش اثر ضد انعقادي) كاربامازپين، سيكلوسپورين ميگردد.
5- قرص و شربت كوتريموكسازول
مصرف اين دارو در بيماران سالخورده بدليل كاهش عملكرد كليه، خطر بروز عوارض جانبي را افزايش مي دهد. مصرف همزمان اين دارو با داروهاي اسيدي كننده ادرار مانند ويتامين C ( اسيدآسكوربيك) حلاليت كوتريموكسازول را كاهش و موجب افزايش خطر كريستالوري مي گردد.
مصرف همزمان اين دارو باعث افزايش اثر داروهاي كاهش دهنده قندخون مي گردد.
مصرف اين دارو در نارسايي شديد كليوي و كبدي، اواخر حاملگي و دوران شيردهي بايد با احتياط باشد.
● داروهاي ضدقارچ
1- كلوتريمازول (موضعي، واژينال) : مصرف اين دارو در كودكان زير 3 سال توصيه نميشود. مصرف آن در شيردهي بايد با احتياط همراه باشد. در 3 ماه اول بارداري بدليل احتمال عوارض جانبي براي جنين توصيه نميگردد. از عوارض آن ميتوان به مقاربت دردناك، تكرر ادرار و سوزش مهبلي اشاره كرد.
2- قرص كتوكونازول: بيضرري مصرف دارو در كودكان كوچكتر از 2 سال ثابت نشده است. شيردهي در دوران مصرف اين دارو توصيه نميگردد.
از عوارض آن مي توان به سردرد، سرگيجه، افزايش آنزيم هاي كبدي، مسموميت كشنده كبدي، هپاتيت در كودكان و بزرگ شدن همراه با حساس شدن پستان به فشار يا لمس در مردان اشاره كرد.
مصرف همزمان ضداسيدها مانند شربت Al mg و راني تيدين جذب كتوكونازول را كاهش ميدهد. تهيه و تنظيم : دكتر هومن چيتساز
منبع خبر : مركز بهداشت و درمان دانشگاه تهران
