چسبيدن هرگونه جسم خارجی به سطح خلفی حلق ممکن است مسیر گلو را ببندد و يا باعث اسپاسم (انقباض بيش از اندازه) در عضلات آن ناحيه گردد كه به اين حالت خفگي (Choking) گويند. عامل آن در بزرگسالان می تواند جویدن ناکافی غذا و بلعيدن با عجله باشد و در مورد خردسالان و نوزادان معمولاً تمايل به گذاشتن اجسام خارجی در دهان (به علت کنجکاوی) سبب این وضعیت می گردد. این گونه حوادث در صورت بروز، نياز به اقدامات فوری دارند و بايد آماده انجام احیای بیمار در صورت توقف تنفس وی باشيم.
• علائم
1. دشواری در تکلم و تنفس
2. برافروختگی ناگهانی صورت در آغاز اين وضعيت و در ادامه آن سيانوز (تغيير رنگ پوست به حالت آبی – خاکستری)
3. وجود علائمی دال بر پریشانی و بد حال شدن ناگهانی شخص که ممکن است به ناحيه گلوی خود اشاره كرده و يا محكم دستهايش را روی گردن چنگ كند.
• اهداف درمانی
1. بر طرف کردن انسداد و در نتيجه آن بازگردانيدن وضعيت طبیعی تنفس
2. تماس با سرويس امدادی
• اقدامات
در صورتي كه مشكل فرد با سرفه رفع نشد و فرد امكان تكلم يا سرفه را ندارد بايد از مانور هيمليخ Heimlich استفاده كنيد. براي انجام اين مانور پشت سر شخص قرار گرفته و بازوان خود را در طرفين وی قرار داده سپس دستهايتان را به هم قلاب كنيد.
يك دست خود را به شكل مشت، زير دنده‌هاي او به نحوي قرار دهيد كه شست دست مشت شده شما روي شكم او قرار بگيرد، بعد فشاری سریع و محکم به طرف بالا و داخل، زير قفسه سينه حد فاصل ناف و زائده خنجری استخوان جناغ وارد آوريد تا نيروي حاصل از اين فشار دادن شما بتواند سبب بيرون راندن جسم خارجی عامل انسداد گردد. اين مانور را آن قدر تكرار كنيد تا جسم خارجی خارج گردد.
• اقدامات در بزرگسال بيهوش
1. چنانچه مصدوم بيهوش شد، فرد را روی زمین بخوابانيد طوری که پشتش روی زمین باشد. سپس در حالی که به وسیله انگشتانتان چانه فرد دچار خفگی را بالا نگه داشته‌ايد، انگشت شست خود را به درون دهان وی برده و با آن زبان را نگه داريد و در حالی که زبان و فك را محكم چسبيده‌ايد، فك را بالا ببريد .از انگشت نشانه دست ديگرتان به عنوان قلاب براي خارج كردن جسم خارجی از دهان شخص استفاده كنيد.
2. در مرحله بعد راه هوايی فرد را با قرار دادن دو انگشت زير چانه و يك دست روي پیشانی باز کنید، به ملایمت سر را مقداری عقب برده و سعی در دادن تهويه نمائيد. اگر انسداد باقی ماند موقعیت سر را كنترل كرده و دوباره تلاش براي تهويه را تكرار كنيد. اگر باز هم نتوانستید، از تنفس دهان به دهان و CPR استفاده نمائيد.(مبحث تنفس مصنوعي و احياي قلبي – ريوي را نيز مطالعه نماييد.)
3. مراحل 1 و 2 را پس از هر سری انجام دادن ماساژ قلبی (هر سری 15 مرتبه) تكرار نمائيد تا زمانی که جسم خارجی بیرون افتاده، تنفس مصنوعی موفقیت آمیز شده و يا اينكه شخص مجدداً شروع به تنفس طبیعی نمايد.
4. اگر بيمار در هر مرحله‌ای تنفس نرمال را شروع كرد او را در وضعيت ريكاوری قرار دهيد.
5. با سرويس امدادی تماس بگيريد.
6. هر 10 دقيقه يكبار تنفس، نبض و سطح پاسخ دهی (هوشیاری) او را كنترل و يادداشت نمائيد.
منبع: مباني كمك هاي اوليه ، ترجمه:دكتر نادر سيد رضوي.
انتشارات:مؤسسه آموزش عالي علمي كاربردي هلال ايران. چاپ اول.1383.
