در مواردي كه پس از ايجاد یک صدمه و يا در اثر ضربه بدون وجود خونریزی آشکار، علایم شوک مشاهده گردد حتماً باید به وجود خونریزی داخلی شک كنيد. گاهی ممکن است در محل اصابت ضربه شديد، خون مردگی و کبودی به نحو خاصی ظاهر گردد. یعنی بر طبق الگوی ظاهری شیئی فشار دهنده، يا له كننده و يا در نقاطی که تحت فشار لباس قرار گرفته‌اند خطوط كوفتگي ديده شوند. در مواردي نيز ممكن است مقداری خون در محل سوراخ‌های طبیعی بدن مشاهده گردد كه اين خون ممكن است به صورت تازه و خالص بوده و يا با محتويات ارگان آسيب ديده مخلوط گرديده باشد.
علايم
علايم زير ممكن است مشاهد گردند:
رنگ پریدگی، پوست سرد و دارای ظاهری خمیر مانند، نبض ضعيف ولی تند، درد، تشنگی، گیجی و منگی، بیقراری و تحریک پذیری که مي‌توانند منجر به كلاپس و يا بیهوشی گردند، خونریزی از سوراخ‌های طبیعی بدن و گاهی وجود تاریخچه بیماری خاصی مبتنی بر وجود سوابق مشابه بروز اين حالت و يا تاريخچه مصرف داروهای خاص.
اهداف درمانی
– ترتیب دادن انتقال فوری مصدوم به بيمارستان
– به حداقل رسانيدن احتمال بروز و عوارض شوک
اقدامات
1.به مصدوم کمک کنید که دراز بکشد و پاهای وی را بالا برده و موقعيت آنها را تثبيت كنيد. لباس‌های تنگ و چسبان را در ناحيه گردن و سينه و كمر مصدوم شل كنيد.
2.با اورژانس تماس بگيريد. مصدوم را گرم نگه داريد. هر ده دقيقه تنفس، نبض و سطح هوشیاری مصدوم را كنترل و ثبت كنيد.
3.اگر مصدوم هوشیاری خود را از دست داد او را در وضعيت ريكاوري قرار دهيد.
4.به مقدار، نوع و منشاء هرگونه خونروی از سوراخ‌های بدن توجه كنيد (طبق اطلاعات زير)
خونریزی از سوراخ‌های طبیعی بدن
1- دهان
• شكل ظاهری:
* هموپتیزی (خروج خون كف‌آلود برنگ قرمز روشن با سرفه از دهان)
* هماتمز (بالا آوردن خون يا استفراغ خونی) برنگ قرمز و يا قرمز تيره – قهوه‌ای تقریباً مشابه تفاله قهوه
• علت بروز:
* خونریزی ریوی
* خونریزی درون دستگاه گوارش
2- گوش
• شكل ظاهری:
* خون تازه و برنگ قرمز روشن
* خون آبکی (رقیق شده)
• علت بروز:
* پارگی پرده گوش
* ضایعات وارده به گوش داخلی یا خارجی
* نشت مایع مغزی نخاعی بدنبال صدمه به ناحيه سر
3- بینی
• شکل ظاهری:
* خون تازه به رنگ قرمز روشن
* خون آبکی (رقیق شده)
• علت بروز:
* پارگی رگ خونی در ناحیه قدامی بینی
* نشت مایع مغزی نخاعی بدنبال صدمه به ناحيه سر
4- مقعد
• شکل ظاهری:
* خون تازه برنگ قرمز روشن
* ملنا (مدفوع سياه و قیری شکل و بسیار بدبو)
• علت بروز:
* جراحات مقعد یا قسمتهای انتهایی دستگاه گوارش
* جراحات دستگاه گوارش فوقانی
5- مجرای ادرار
• شکل ظاهری:
* هماچوری (ادراری که ظاهر آن قرمز گاهی لخته در ادرار وجود دارد)
• علت بروز:
* خونریزی از مثانه يا كليه‌ها
6- واژن (مهبل) دستگاه تناسلی زنانه
• شکل ظاهری:
* هم خون روشن و هم خون تيره ممكن است ديده شود.
• علت بروز:
* قاعدگی، سقط جنین جراحات و بيماری‌های واژن یا مجرای ادراری منبع: مباني كمك هاي اوليه ، ترجمه:دكتر نادر سيد رضوي. انتشارات:مؤسسه آموزش عالي علمي كاربردي هلال ايران. چاپ اول.1383.
