شايع‌ترين و مهمترين عوامل ايجاد كننده اينگونه صدمات عبارتند از: تصادفات رانندگی، انفجار ها، بلایای طبیعی مثل زلزله و تندباد و آسیب دیدگی حین کار در کارگاههای صنعتی و احداث ساختمان. جراحات موضعی شامل شکستگی‌ها، خونريزي‌هاي داخلی، تورم محل ضربه و تاول زدگی مي‌باشند. همچنين نیروهای له کننده ممکن است باعث ايجاد اختلال در گردش خون و يا ايجاد کرختی و بی‌حسی در ناحیه ضایعه دیده، و یا نواحی پايين‌تر از آن گردند. گاهی ممکن است نبض اندام له شده قابل لمس و بررسی نباشد.
خطرات ناشی از تداوم نیروی له کننده
در اثر بدام افتادن فرد مصدوم (به هر مدت) ممكن است ضايعات وسيع بافتی مخصوصاً در عضلات ايجاد گردد و پس از برداشته شدن فشار از روي مصدوم نیز احتمال دارد نشت و خروج مايعات بافتی به درون ناحیه آسيب‌ديده موجب بروز و پيشرفت شوک شود.
(ضايعات) له شدگی وسیع و طول كشيده مي‌تواند منجر به توليد تركيبات سمی در بدن گرديده و موجبات بروز نارسایی کلیوی را فراهم سازند كه واژه سندرم له شدگی به این وضعیت اطلاق مي‌شود كه فوق‌العاده جدی و خطرساز بوده و مي‌تواند باعث مرگ گردد. (مباحث شكستگی‌ها، خونریزی داخلی و شوک را نیز مطالعه کنید.)
اهداف درمانی
– درخواست فوری برای دریافت کمک‌های پزشکی و در عين حال انجام هرگونه اقدام ممكنه برای بهبود وضعیت مصدوم
– تخمین مدت زمانی که مصدوم تحت فشار له كننده قرار داشته است.
اقدامات
1. با اورژانس تماس گرفته و به وضوح واقعه را شرح دهيد.
2. اگر مقدور باشد مصدوم را آزاد سازيد.
3. هرگونه خونریزی خارجی را تحت كنترل گرفته و سطح زخم‌ها را بپوشانيد.
4.در صورت شک نمودن به وجود شکستگی آن را ثابت و تحكيم نماييد.
5. مصدوم را از لحاظ وجود علايم شوک و خونریزی داخلی معاینه کرده و بر طبق نتايج معاينه درمانهای لازم را در حد امكان انجام دهيد.
6. تا زمان رسيدن کمک به مصدوم اطمينان خاطر و آرامش دهيد.
نکته مهم: در صورت سنگين بودن جسم، ضايعه را با تغيير دادن محل آن جسم (مثلاً به طريقه سر دادن) بدتر نكنيد و اگر نمي‌توانيد مصدوم را بدون ايجاد خطر (از زير فشار) رها سازيد بايد تا زمان رسيدن کمک صبر کنید.
گیر افتادن در اثر ورود اجسام نوک تیز به درون بدن
اگر بدن شخصی در اثر عبور اجسام تیز گیر کرده و به عبارتی دیگر بدام افتد مثلاً در اثر افتادن روی نرده (یا افتادن روی ميل‌گرد ساختمانی) به هیچ وجه نباید سعی کنید که با بالا بردن مصدوم وی را از این وضعیت خلاص کنید چرا که باعث تشدید و بدتر شدن ضایعات داخلی در وی خواهید شد. جزئیات واقعه را به وضوح برای سرويس‌هاي امدادی شرح دهید تا آنها تجهیزات ویژه و لازم برای بریدن جسم فرو رفته به بدن مصدوم را همراه بیاورند.
اهداف درمانی
جلوگیری از بروز ضایعات بیشتر
اقدامات
1- با اورژانس تماس گرفته و موقعیت را کاملاً و به وضوح شرح دهید. در صورت امکان از فرد دیگری بخواهید که تماس بگیرد.
2- سعی کنید وزن بیمار را نگهدارید (مانع فشرده شدن یا جابجایی جراحت در اثر فشار حاصله از وزن شوید) تا حدی که مصدوم حداکثر راحتی ممکنه را داشته باشد.
3- به هیچ وجه جسم فرو رفته در بدن مصدوم را از بدنش بیرون نکشید این نکته نیز مهم است که هیچگونه خوراکی یا نوشیدنی به مصدوم ندهید.
منبع: مباني كمك هاي اوليه ، ترجمه:دكتر نادر سيد رضوي. انتشارات:مؤسسه آموزش عالي علمي كاربردي هلال ايران. چاپ اول.1383.
