داروهاي بدون نسخه (OTC) داروهايي هستند كه شما بدون نياز به نسخه مي توانيد تهيه كنيد. شما داروهاي بدون نسخه را بارها جهت تسكين درد و درمان علائم 
سرماخوردگي ، آنفلوانزا و آلرژي مصرف نمودهايد. در اين بخش مطالبي درمورد 4گروه از محصولات OTC (داروهاي مسكن ، آنتي هيستامينها ، داروهاي ضد احتقان ، داروهاي ضدسرفه)و نحوه عملكرد آنها بيان خواهد شد.
● داروهاي مسكن
همه داروهاي بدون نسخهاي كه سردرد ، تب يا درد عضلاني را در شما بهبود ميبخشند مانند هم نيستند. داروهاي مسكن يا از نوع داروهاي ضدالتهاب غير استروئيدي مانند آسپرين ، بروفن و … هستند يا استامينوفن . هركدام از اين دستههاي دارويي عملكرد متفاوتي دارند.
آسپرين و داروهاي مشابه با جلوگيري از ساخت پروستاگلاندين ها كه مواد طبيعي در بدن هستند درد را تسكين ميدهند. پروستاگلاندينها انتهاي اعصاب را تحريك كرده و احساس درد را تشديد ميكنند. استامينوفن باعث تسكين درد و كاهش تب ميشود. نحوه عملكرد استامينوفن و كاهش درد كاملاً مشخص نشده است. ولي برخلاف آسپرين و داروهاي مشابه آن كه در پوست ، عضلات و مفاصل عمل ميكنند. استامينوفن احساس درد را در مغز و طناب نخاعي مسدود ميكند.
● آنتي هيستامينها
آنتي هيستامينها با مهار گيرندههايي كه عامل ايجاد خارش، تحريك مخاط بيني، عطسه و توليد مخاط ميباشند عمل ميكنند. دو گروه از آنتي هيستامينها عبارتند از :
– ديفن هيدرامين
– كلرفنيرامين
● داروهاي ضد احتقان
اين داروها با انقباض عروق خوني در جداره بيني عمل ميكنند. در نتيجه خون كمتري در محيط بيني جريان مييابد و بافت متورم داخل بيني جمع ميشود. پزودوافدرين تنها داروي ضداحتقان است كه بدون نسخه در دسترس است
● داروهاي ضدسرفه
داروهاي ضدسرفه به دو گروه قابل تقسيم هستند. مهاركننده سرفه و خلط آور. داروهاي مهاركننده سرفه رفلكس سرفه را مهار ميكنند. دكسترومتورفان معمولترين داروي مهار كننده سرفه است.
از طرف ديگر به نظر ميرسد اكسپكتورانت ( خلط آور) باعث كاهش ضخامت موكوس و خلط آور كردن سرفه شده و در نتيجه مجاري هوايي را از خلط پاك ميكند. گايافنزين داروي خلط آوري است كه بدون نسخه در دسترس است.
● تغييرات علائم سرماخوردگي با گذشت زمان
هيچ درماني براي سرماخوردگي وجود ندارد داروها ميتوانند علائم بيماري شما را تا وقتي كه بدن بتواند بر ويروسها غلبه كند بهبود بخشند. اما باعث رفع كامل علائم سرماخوردگي شما نميشوند. نكات زير به شما جهت بهبود علائم سرماخوردگي كمك ميكند.
● درخانه بمانيد و استراحت كنيد بخصوص وقتي كه تب داريد.
● سيگار نكشيد و در معرض دود سيگار هم قرار نگيريد.
● مقدار زيادي مايعات مانند آب، آب ميوه و سوپ رقيق مصرف نماييد
● جهت بهبود سوزش گلو روزانه چند بار آب نمك ولرم را غرغره كنيد. قرصهاي مكيدني نيز به بهبود درد كمك ميكنند.
● قطرههاي نمكي بيني را براي كمك به رقيق شدن خلط و مرطوب كردن داخل بيني استفاده كنيد.
● داروهاي سرماخوردگي متعددي بدون نسخه قابل تهيه هستند. اگر شما تصميم به مصرف دارو گرفتيد مي توانيد با توجه به علائم از داروهاي زير كمك بگيريد.
◊ روز اول : خستگي ، سوزش ملايم گلو (استامينوفن يا داروي ضد التهاب غير استروئيدي مانند ايبوبروفن )
◊ روز دوم : آبريزش بيني (آنتي هيستامين، ( ديفن هيدرامين، كلرفنيرامين) )
◊ روز سوم : گرفتگي بيني (داروي ضد احتقان (پزودوافدرين)
◊ روز چهارم : سرفه خشك (مهاركننده سرفه ( دكسترومتورفان))
◊ روز 5 و 6: سرفه خلط دار و طولاني (خلط آور( گايافنزين)، اكسپكتورانت)
◊ روز هفتم: گرفتگي صدا (داروئي براي اين مورد وجود ندارد، استراحت ميتواند به بهبود شما كمك كند.)
داروهاي OTC ميتوانند به بهبود شما كمك كنند و براي تهيه آنها نيازي به نسخه نداريد. اما مانند ساير داروها، اگر به صورت صحيح استفاده نشوند ميتوانند منجر به بروز عوارض ناخواسته اي شده، وضعيت شما را بدتر كنند. لذا جهت جلوگيري از اين امر بهتر است قبل از استفاده از داروهاي OTC اطلاعاتي در مورد نحوه عملكرد دارو، موارد استفاده، نحوه و مقدار مصرف آن، امكان وجود تداخل دارويي با ساير داروهايي كه مصرف ميكنيد، تداخل دارو با غذا وآلرژي در بعضي افراد نسبت به مواد جانبي موجود در دارو ( رنگ ها يا ساير مواد شيميايي) و مواردي كه در طول مصرف دارو بايد رعايت شود ( به عنوان مثال عدم رانندگي ) را از پزشك يا داروساز بپرسيد.
موارد زير را در مصرف داروها رعايت كنيد:
● داروي خود را دقيقاً طبق دستورالعمل پزشك مصرف كنيد.
● مطمئن شويد كه پزشك شما از بقيه داروهاي مصرفي شما مطلع است.
● داروهاي OTC و داروهاي تجويز شده توسط پزشك را همزمان مصرف نكنيد (مگر با تأييد پزشك معالج)
● هيچگاه داروي فرد ديگري را مصرف نكنيد.
● داروي تاريخ گذشته مصرف نكنيد.
● قرصها يا كپسولها را خرد نكنيد و نجويد مگر اينكه پزشك شما توصيه به اين كار بكند. زيرا برخي داروها فقط در صورتي كه كامل بلعيده شوند موثر هستند.
● در انتخاب يك دارو دارويي را انتخاب كنيد كه در بهبود علائمي كه شما داريد موثر باشد به عنوان مثال اگر شما فقط آبريزش بيني داريد نيازي نيست دارويي مصرف كنيد كه اثرات ضدسرفه و سردرد نيز داشته باشد.
در مورد مقدار مصرف دارو، عوارض جانبي، تداخلات آن با برخي داروها و غذاها و همچنين امكان ايجاد مشكل در برخي بيماريها ( مانند آسم يا فشارخون بالا) اطلاعات لازم را از پزشك يا داروساز كسب نماييد.
● اگر داروي OTC مصرف ميكنيد و علائم شما بهبود نمييابد يا عوارضي را مشاهده ميكنيد كه ممكن است ناشي از دارو باشد با پزشك خود تماس بگيريد.
تهيه و تنظيم: دكتر نسرين پرهيزكاري منبع: www.familydoctor.org
منبع خبر : مركز بهداشت و درمان دانشگاه تهران
