شعار روز جهاني بهداشت كه مصادف با 18 فروردين 1390 است «مقاومت بر داروهاي ضد ميكروبي، يك تهديد جهاني» تعيين شده است. مطلب زير اشاره اي دارد به اين مقوله كه از نظر مي گذرانيد.
مقاومت دارويي
مقاومت دارویی عبارتست از کاهش اثر یک دارو در درمان یک بیماری یا بهبود علائم . مقاومت دارویی در مورد انواع گوناگون پاتوژن‌ها شامل باکتری‌ها، انگل‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و سلول‌های سرطانی اتفاق می‌افتد. هنگامی که پاتوژن به بیش از یک ترکیب مقاوم گردد فرآیند مقاومت چند دارویی نام می‌گیرد.
مصرف بي رويه دارو و خوددرماني
خوددرماني (اقدام به درمان بدون داشتن اطلاعات كافي در زمينه علايم و بيماريها) در كادر غيرپزشكي جامعه به عنوان يك معضل سلامتي شناخته شده است. خوددرماني رفتاري است كه طي آن شخص سعي مي كند بدون كمك ونظر افراد حرفه اي، بيماري و يا مشكل سلامت خود را برطرف نمايد .خوددرماني رفتاري شايع در جهان است و تخمين زده مي شود كه حدود 83 درصد ايرانيان به صورت خودسرانه دارو مصرف مي كنند.
متاسفانه ديد جامعه از دارو فقط جنبه بي خحطري و شفابخشي آن است در حاليكه دارومشابه يك تيغ دو لبه است كه يك لبه آن متوجه عوامل بيماري زا بوده و لبه ديگرش به علت عدم آگاهي در مصرف صحيح آن جان انسان را مورد تهاجم قرار مي دهد. دارو بايد با دقت مورد استفاده قرار گيرد اگر به موقع و صحيح مصرف نشود اثر مثبت آن از بين رفته و به سمي مهلك تبديل مي‌شود. امروزه از لحاظ مصرف دارو در كشور با مشكلات كمي و كيفي خاصي مواجه هستيم. چهارمين تا هشتمين عامل مرگ و مير مردم جوامع مختلف دنيا ناشي از عوارض منفي مصرف داروها است. در سطح جهان سالانه از هر يك‌صد نفر يك نفر دچار مرگ و مير ناشي از عوارض منفي مصرف دارو مي‌شود. سالانه 100 هزار مرگ و مير در آمريكا ناشي از عوارض دارو ثبت شده است و ميليون‌ها نفر از عوارض آن رنج مي‌برند. مصرف ناصحيح دارو از لحاظ سلامت، اقتصاد، مصرف منابع و امكانات مردم و مسئولان را آزار مي‌دهد. اگر روند مصرف دارو منطقي نباشد مردم دچار بيماري‌هاي بيشتري مي‌شوند و بايد دايم به فكر ساخت مراكز درماني جديد بود. عوارض دارويي به سه گروه تقسيم مي‌شوند كه در نوع شديد، بيمار بايد در بيمارستان بستري شود و در گروه دوم و سوم با كاهش دوز و استراحت، عوارض رفع مي‌شود. در كشورمان، از هر 2 هزار كودك سه كودك از عوارض دارو در بيمارستان بستري مي‌شوند و از اين تعداد 28 كودك، به علت عوارض منفي دارو بايد مراجعه مجدد به پزشك داشته باشند.
تحقيقات نشان مي دهد داروي بدون عارضه وجود ندارد و مصرف بي رويه و خودسرانه داروها به عوارض داروها مي افزايد. آمار و اطلاعات گوياي آن است كه علت بسياري از بيماري هاي كبد و كليه مصرف داروها است. يافته هاي يك تحقيق بر روي دانشجويان دانشگاه علوم پزشكي مشهد نشان مي دهد ميزان شيوع خوددرماني در دانشجويان مورد بررسي بيش از 83% بود. ميزان خوددرماني در مردان بيشتر از زنان بود. درصد بالايي از دانشجويان تصور مي كردند كه داروها بي خطر هستند. نداشتن وقت براي مراجعه به پزشك، اعتقاد به اين كه داروها عوارض قابل ملاحظه اي ندارند و فروش دارو بدون نسخه توسط داروخانه ها، بعضي از عوامل موثر بر خوددرماني و مصرف خودسرانه دارو بودند.
معمولا شايعترين علت خودمصرفي دارو سرماخوردگي و سردرد است. يشترين دارو در منازل قرص مسكن و سپس كپسول آنتي بيوتيك و شايعترين داروي خودمصرفي، مسكن و شايعترين علت عدم مراجعه به پزشك، بي خطر دانستن بيماري است.
خود درماني، عدم اعتقاد به درمان بدون دارو، فشار بر پزشك براي تجويز داروهاي مازاد بر نياز ، فقدان وحدت رويه در نسخه نويسي و تجويز اقلام زياد دارو توسط پزشكان به ويژه پزشكان عمومي از جمله عواملي است كه باعث مصرف بي رويه دارو مي شوند.
بالا بودن ميزان خوددرماني به خاطر عدم احساس ضرورت و استفاده از داروهاي منزل يا داروهاي دريافتي از داروخانه بدون نسخه پزشك، ضرورت دادن آگاهيهاي لازم به مردم در مورد عوارض اقدام به درمان بدون مشورت با پزشك و همچنين الزام كنترل تحويل دارو را روشن مي سازد.
از آنجا كه يك بيماري ممكن است علل متنوع و مختلفي داشته باشد و درمان هركدام از آن ها با ديگري متفاوت باشد، خودردرماني مي تواند باعث تشديد بيماري و عدم تشخيص به موقع شود.
