یبوست یا خشکی مزاج عارضهای در دستگاه گوارش است که به موجب آن مواد دفعی در رودهٔ بزرگ سفت میشوند و دفع آنها با درد و سختی همراه میشود. یبوست حاد ممکن است سبب بسته شدن روده شود، که به نوبهٔ خود ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد. علل بروز این عارضه ممکن است رژیم غذایی نامناسب، بر هم خوردن تعادل هورمونی، اثر جانبی داروهای مصرفی و یا آناتومی بدن باشد. روشهای درمان شامل اصلاح رژیم غذایی و تمرینات ورزشی است.
علل یبوست
علت اصلی معمولاً کندی سرعت عبور مواد از کولون و یا اختلال دفع است. برخی از بیماریها موجب یبوست میشوند مانند رژیم کمفیبر یا کمآبی، کمکاری تیروئید، بیماری دیابت، تومورها و سرطانهای روده.
عوامل تشدید
عوامل شایعی که یبوست را تشدید میکند عبارتند از: نوع رژیم غذایی، نداشتن رژیم غذایی حاوی سبزیجات و میوهها، کم مصرف کردن مایعات و نداشتن فعالیت فیزیکی مناسب. مصرف برخی از داروها مثل داروهای ضد فشارخون بالا و برخی داروهای پایین آورندهٔ چربی خون هم در ایجاد یبوست موثرند. شرایط فیزیولوژیکی مثل حاملگی و افزایش سن، تعدادی از بیماریها که با کاهش حرکت همراه است مانند قطع نخاعی یا بیماریهای عضلانی مثل دیستروفی عضلانی نیز از علل یبوستاند. برخی بیماریهای روده بزرگ که به جهت اختلال در حرکات روده بزرگ میباشد مثل بیماری رودهٔ تحریکپذیر، بیماریهای مرتبط به عضلات کف لگن و بالاخره افسردگی از علل دیگر ایجاد یبوست هستند.مصرف مواد مخدر و هم چنین قرص های حاوی مواد مخدر سنتی و صنعتی همانند ترامادول و متادون نیز میتواند باعث ایجاد یبوست گردد
روش درمان
روش درمان براساس علت یبوست تعیین میشود. در ابتدا باید رژیم غذایی این افراد اصلاح شود. در صورتی که جواب مناسب گرفته نشد، از داروهای ملین و به ترتیب از داروهای بی ضرر، کم ضرر و داروهای محرک شروع میکنیم تا به نتیجه مطلوب برسیم. البته تمام بیماران نیازمند مصرف دارو نیستند. در صورت امکان قطع داروهایی که منجر به یبوست میشود از راههای درمان است. درمان کمکاری تیروئید و سایر بیماریها باید انجام شود.
برخی از ملینهای معروف عبارتند از هیدروکسید منیزیم، روغنهای معدنی مانند پارافین، داروهای گیاهی مانند سنا، سی لاکس و پسیلیوم، ملینهای اسموتیک مانند لاکتولوز، بیزاکودیل و روغن کرچک.
تغییر در رژیم غذایی
تغییر در رژیم غذایی شامل توصیه به مصرف مواد غذایی پر فیبر مانند سبزیجات و افزایش مصرف میوهجات است. افزایش تحرک و فعالیت بیمار نیز توصیه میشود.نوشیدن اب و چای کمرنگ و سایر مایعات نیز توصیه می شود در ضمن در میان میوه ها گریپ فروت برای درمان این بیماری بسیار مفید است چای پررنگ نیز می تواند موجب یبوست شود افراط در نوشیدن قهوه به علت دارا بودن مقادیر زیادی ازکافئین می تواند باعث ایجاد یبوست گردد
چگونه مزاجی نرم داشته باشیم؟ده نکته طلایی! 1. صبح ناشتا یک لیوان آب ولرم بنوشید. 2. روزانه 7-8 لیوان آب بنوشید. 3. میوه بخورید. 4. هر روز سالاد میل کنید. 5. در مصرف آجیل، چیپس و پفک امساک کنید. 6. غذاهای فست فود، کالباس و سوسیس بشدت یبوست آور هستند. از آنها بپرهیزید. 7. تحرک داشته باشید. ساعت های طولانی را صرف تماشای تلویزیون یا بازی های کامپیوتری نکنید. 8. هر روز نیم ساعت پیاده روی کنید. اگر با رعایت هشت مورد ذکر شده، باز هم دچار یبوست شدید: 9 ده عدد آلو وده عدد انجیر خشک را دو ساعت در آب خیسانده، میل کنید. 10 روزی سه قاشق روغن زیتون بخورید. اگر موارد نه وده هم بی فایده بود، با تجویز پزشک داروی ملین استفاده کنید. هرگز نگذارید یبوست بیش از سه روز طول بکشد وگرنه عوارض حاد همورویید(بواسیر) گریبان شما را می گیرد. استفاده از توالت فرنگی اکیدا توصیه می شود.
مراجعه به پزشک
عدم درمان اولاً باعث مشغله فکری و احساس ناراحتی در بیمار میشود . دوماً باعث عوارضی مانند خونریزی ناشی از بواسیر و چکیدن خون از مقعد میشود که در طولانی مدت برای دستگاه گوارشی و رودهٔ بزرگ مضر است. بنابراین با توجه به پیامدهای وخیم این بیماری، تمام بیماران باید بلافاصله بعد از بروز علامتهای آن به پزشک مراجعه نمایند.
عوارض مصرف خودسرانهٔ داروهای شیمیایی
با توجه به اینکه داروهای شیمیایی دارای عوارضی هستند، علاوه بر این که ممکن است دستگاه گوارش به این داروها عادت کند و دیگر جوابی به آنها ندهد. بنابراین به هیچ وجه این بیماران نباید خودسرانه دارو مصرف کنند.
منبع
- ویکی پدیا