CYCLOSERIN CAPREOMYCIN
ISONIAZID ETHABMBUTOL
RIFAMPIN PYRAZINAMIDE
STREPTOMYCIN
سل در دو مرحله درمان ميشود:مرحله اول كه طي آن حداقل سه دارويضد سل و مرحله دوم (ادامه درمان) كه طيآن دو داروي ضد سل مصرف ميشود.درمان سل نيازمند دانش كافي در موردبيماري است، بهويژه هنگامي كه بيماريناشي از ميكروارگانيسمهاي مقاوم باشديا اعضاي ديگر بدن غير از دستگاه تنفسيرا درگير نمايد.
مرحله اول: هدف از تجويز حداقل سه دارودر اين مرحله، كاهش تعداد باكتريهايحساس در حداقل زمان و جلوگيري ازپيدايش باكتريهاي مقاوم است. درمانانتخابي در اين مرحله، مصرف روزانهايزونيازيد، ريفامپين و پيرازين آميد است.در صورت احتمال وجود مقاومتميكروبي، اتامبوتول هم به اين مجموعهاضافه ميشود. استرپتومايسين، اگرچهبندرت، اما در صورت وجود مقاومت بهايزونيازيد مصرف ميشود. داروهايمرحله اول براي حداقل 2 ماه بايد مصرفشوند.
مرحله دوم (ادامه درمان): پس از اتماممرحله اول، درمان براي 4 ماه ديگر باايزونيازيد و ريفامپين ادامه مييابد. اما درصورت وجود عفونت استخوان يا مفاصل،مننژيت يا وجود ميكروارگانيسمهايمقاوم، درمان ممكن است براي مدتطولانيتري ادامه يابد.
مقادير مصرف توصيه شده براي يكدوره درمان استاندارد 6 ماهه بدوننظارت، بهصورت زير است:
ايزونيازيد (براي 6 ماه): بزرگسالان300mg/day، كودكان 10mg/kg/day (تاحداكثر 300mg/day)
ريفامپين (براي 6 ماه): بزرگسالان باوزن كمتر از 50 كيلوگرم، به مقدار450mg/day، بزرگسالان با وزن 50كيلوگرمو بالاتر 600mg/day و كودكان10mg/kg/day (تا حداكثر 300mg/day)
پيرازين آميد (براي 2 ماه اول):بزرگسالان با وزن كمتر از 50 كيلوگرم، بهمقدار 1/5g/day، بزرگسالان با وزن 50كيلوگرم و بيشتر 2g/day و كودكان35mg/day
اتامبوتول و استرپتومايسين درصورت مشكوك بودن به وجود مقاومتميكروبي به رژيم درماني فوق اضافهخواهند شد (مقدار مصرف هر يك در تكنگارهاي مربوطه قيد شده است)، در غيراين صورت، از تجويز اتامبوتول برايكودكان بايد خودداري كرد.
رژيم درماني استاندارد فوق راميتوان در دوران بارداري و شيردهي نيزتجويز كرد. مصرف پيريدوكسينبهصورت مكمل در اين دوره توصيهميشود.
مقادير مصرف توصيه شده برايدرمان متناوب تحت نظارت: در موردبيماراني كه نميتوان به همراهي آنان درادامه درمان اعتماد كرد، دوره درمان بايدتحت نظارت كامل صورت گيرد. براي ايندسته از بيماران ايزونيازيد، ريفامپين وپيرازينآميد، 3 بار در هفته به مدت 2 ماه وبه دنبال آن ايزونيازيد و ريفامپين 3 بار درهفته به مدت 4 ماه ديگر تحت نظارتپزشك تجويز و مصرف ميشود.
مقادير مصرف توصيه شده در اينروش عبارتند از:
ايزونيازيد (براي 6 ماه): بزرگسالان وكودكان 15mg/day سه بار در هفته
ريفامپين (براي 6 ماه): بزرگسالان
900 ـ 600 ميليگرم سه بار در هفته
كودكان: 15mg/kg سه بار در هفته
پيرازين آميد (فقط 2 ماه اول):بزرگسالان با وزن كمتر از 50 كيلوگرم بهمقدار 2 گرم 3 بار در هفته، بزرگسالان باوزن 50 كيلوگرم و بيشتر 2/5 گرم 3 باردر هفته، كودكان 50mg/kg سه بار درهفته، يا بزرگسالان باوزن كمتر از 50كيلوگرم، به مقدار 3 گرم دو بار در هفته،بزرگسالان با وزن 50 كيلوگرم و بيشتر3/5 گرم دو بار در هفته و كودكان75mg/kg دوبار در هفته.
بيماراني كه دچار عيب كار سيستم ايمنيهستند، ممكن است به سل دوباره فعالشده يا به عفونت جديد مبتلا شوند. در اينگونه بيماران، انجام آزمونهاي كشت وتعيين نوع ارگانيسم و حساسيت آن درفواصل منظم ضروري است. در صورتابتلاء به عفونت ناشي از مايكوباكتريومتوبركولوزيس حساس به داروهايانتخاب اول، يك دوره درمان 6 ماههاستاندارد ضروري است. پس از آن بيماربايد تحت مراقبت نزديك باشد.
پيگيري وضعيت بيمار: از آنجا كهايزونيازيد، ريفامپين و پيرازين آميد هرسه داروهاي سمي براي كبد هستند، بيماررا قبل از شروع درمان بايد از نظر وضعيتكار كبد مورد بررسي قرار داد و درصورت وجود عيب كار كبد، وضعيت بيماردر فواصل منظم، بهويژه طي 2 ماه اولدرمان مورد ارزيابي قرار گيرد. كليهبيماران را بايد از نظر علايم آسيب كبديآگاه ساخت تا در صورت بروز اين علايم(تب، بيحالي، استفراغ، يرقان) وضعيتخود را به پزشك اطلاع دهند. وضعيت كاركليه نيز بايد قبل از شروع درمان بررسيشود و مقدار مصرف دارو متعاقب تنظيمگردد. از مصرف استرپتومايسين واتامبوتول در بيماران مبتلا به عيب كار كليهبايد ترجيح خودداري كرد، اما در صورتلزوم مصرف، مقدار آنها بايد كاهش دادهشود و غلظت خوني دارو تحت كنترلباشد. شكست در درمان سل عمدت به دليلدوبار در هفته تجويز نادرست توسطپزشك يا همراهي ناكافي بيمار با رژيمدرماني است. از تجويز مقادير بيش از حددرماني بايد اجتناب كرد. درمان سل بايدتحت نظر پزشك متخصص صورت گيرد.