بيماري آنفلوانزاي پرندگان تا سال 2003 محدود به كشورهاي آسياي شرقي مثل چين، ويتنام، كامبوج، تايلند و … بوده ولي به سرعت به سمت مغولستان، قزاقستان، روسيه، تركيه، روماني، انگليس و كرواسي پيشرفت نمود و در جريان همهگيري ميان پرندگان، انسانها نيز مبتلا شدند كه عدهاي نيز در اثر آن جان خود را از دست دادند.
طي دو سال اخير ويروس آنفلوانزاي پرندگان از نوع HsN1 بيش از 133 انسان را مبتلا كرده كه منجر به مرگ 68 نفر از آنها شده است. آنچه كه بنظر ميرسد اين است كه اولاً اين ويروس بيشتر در كودكان و نوجوانان باعث بيماري ميشود و ثانياً ميزان مرگ و مير در اثر ابتلا به آن بالاست.
ممكن است اين ويروس با ايجاد جهش يا تركيب با عناصر ژنتيكي ويروس آنفلوانزاي انساني، يك ويروس جديد ايجاد كند كه ميتواند بالقوه باعث انتقال انسان به انسان نيز باشد.
نكته قابل ذكر ديگر آن است كه اين ويروس در طي سالهاي 2004- 2003 نه تنها باعث بيماري انسانها بلكه باعث بيماري گربه و گربه سانان همه شده است. تا به حال هيچ گزارشي دال بر اينكه گربه سانان نقشي در انتقال اين ويروس به انسان داشته باشند، منتشر نشده است.
راههاي انتقال :
1. انتقال از پرنده به پرنده : بطور كلي اردك هاي وحشي، مخازن طبيعي اين ويروس در طبيعت مي باشند و بدون اينكه به بيماري شديدي مبتلا شوند قادرند ويروس را در محيط اطراف پخش كنند ولي مرغ و خروسها شديداً مستعد ابتلا به بيماري آنفلوانزاي پرندگان هستند.
2. انتقال از حيوان به انسان: اغلب بيماري از طريق تماس نزديك با پرنده بوده است. اين تماس شامل نگهداري و بازي با پرندگان، سر بريدن پرنده، كندن پر، از بين بردن بقاياي اجساد پرندگان، تميز و ضدعفوني كردن محيط زندگي پرندگان، كار در مرغداري و يا فروش پرنده در بازارهاي فروش زنده پرندگان ميباشد. اين ويروس از سطوح مخاطي باز مثل چشم، بيني، دهان وارد دستگاه تنفسي تحتاني بيمار ميشود. بهرحال نكته مهم آن است كه تاكنون هيچ مدركي دال بر اين كه خوردن گوشت و تخممرغ پرندگان مبتلا خصوصاً گوشت و تخم مرغ پخته كامل پرندگان، باعث انتقال بيماري شده باشد بدست نيامده است.
3. انتقال از انسان به انسان: در صورتي اين انتقال رخ خواهد داد كه تماس طولاني مدت و نزديك با يك فرد مبتلا وجود داشته باشد و تماسهاي معمولي اجتماعي باعث انتقال بيماري نميشود. احتمال انتقال عفونت در بيمارستان نيز وجود دارد كه ميزان آن بسيار پايين ميباشد.
4. انتقال از محيط به انسان: امكان انتقال ويروس از محيط به انسان در اثر خوردن آب آلوده يا خود تلقيحي به مخاط چشم يا داخل بيني با دست آلوده وجود دارد. بطور كلي ويروس در شرايط مرطوب و خنك قادر است تا چند هفته زنده بماند.
● علائم باليني:
1. علائم اوليه : بيشتر بيماران با شروع بيماري تب بالا و علائم ناشي از درگيري دستگاه تنفسي تحتاني دارند (تب، سردرد، بدن درد، سرفه و خلط) التهاب ملتحمه چشم يك علامت بارز ميباشد.
● ساير علائم :
اسهال، تهوع، استفراغ، دردشكم، خونريزي از بيني و لثه كه در تعداد كمي از بيماران ديده ميشود. اسهال آبكي يا خوني نسبت به آنفلوانزاي انساني شايعتر است.
2. علائم ثانويه:
5 روز بعد از علائم اوليه، بيماران دچار تنگي نفس ميشوند. تعداد تنفس افزايش مييابد و بيماري بعلت نارسايي تنفسي پيشرفت ميكند. ارگانهاي ديگر مثل كليه و قلب هم ممكن است درگير شوند.
اقدامات درماني :
1. بستري كردن: همه بيماران بايد تحت نظر باشند.
2. رژيم دارويي (داروهاي ضدويروس)
3. داروهايي مثل كورتيكواستروئيدها
پيشگيري:
1. افرادي كه با بيماران مبتلا در يك خانه زندگي ميكنند بايد قبل از هرگونه تماس، و بعد از هر تماس با وسايل آلوده به قطرات تنفسي، دستهايشان را با آب و صابون بشويند. از وسايل و لوازم مشترك استفاده نكنند و هنگام صحبت و تماس با بيماران از ماسكها و وسايل حفاظتي فردي استفاده نمايند.
2. مسافراني كه قصد مسافرت به مناطق آلوده را دارند بايد حداقل دو هفته قبل از مسافرت با واكسن آنفلوانزاي انساني همان سال واكسينه شوند (واكسن آنفلوانزاي انساني مانع از ابتلا به آنفلوانزاي پرندگان نميشوند ولي استفاده از آن مانع ابتلاي همزمان آنفلوانزاي انساني و پرندگان ميشود). مسافران بايد از هرگونه تماس مستقيم با پرندگان مثل مرغ، خروس، اردك و غاز حتي به ظاهر سالم جداً خودداري كنند. همچنين بايد با رعايت بهداشت فردي و شست و شوي دستها با آب و صابون و يا ژلهاي حاوي الكل احتمال بيمار شدن را كاهش دهند. مسافران بايد از خوردن غذاهاي نيم پخته شامل گوشت ماكيان و تخم مرغ نيمپز جداً خودداري نمايند. بعد از حمل و جابه جا كردن مرغ و گوشت خام، حتماً دستهاي خود را بشويند و ظروف، چاقو و تختهاي را كه براي خرد كردن استفاده شده ضدعفوني كنند.
در صورتي كه تا 10 روز پس از بازگشت از منطقه آلوده علائم تب و نشانههاي تنفسي در آنها ظاهر شود حتماً به پزشك مراجعه كنند.
تهيه و تنظيم: دكتر فاطمه صرافها
منبع خبر:مرکزبهداشت و درمان دانشگاه تهران