داروهای مسکن بدون نسخه((OTC داروهایی هستند که شما بدون نیاز به نسخه پزشک می توانید از داروخانه تهیه کنید. دو دسته اصلی از این داروها عبارتند از استامینوفن و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند: آسپیرین، ایبوبروفن و داروهای مشابه.
• نحوه اثر داروهای مسکن
استامینوفن با اثر بر بخشهایی از مغر که پیامهای مربوط به درد را دریافت میکنند و نیز در کنترل دماي بدن نقش دارند، عمل میکند. داروهای NSAIDs با کاهش میزان موادی به نام پروستاگلاندین و در نتیجه کاهش تحریک انتهای اعصاب مربوط به درد توسط این مواد عمل میکنند. که نتیجه این عمل کاهش درد و تب میباشد. زیرا پروستاگلاندینها بخشی از سیستم کنترل دماي بدن نیز میباشند.
• داروهای مسکن بدون نسخه به رفع چه مشکلاتی کمک میکنند؟
استامینوفن و داروهای NSAIDs میتوانند در تسکین دردهای عضلانی، گرفتگی عضلات و کاهش تب موثر باشند. به علاوه داروهای NSAIDs میتوانند باعث کاهش التهاب (قرمزی و تورم) شوند.
به علاوه این داروها میتوانند در درمان انواع دردها مانند دردهای ناشی از آرتریت (درد مفاصل)، درد گوش، درد بعد از جراحی، درد ناشی از آنفلونزا، سینوزیت و یا گلودرد موثر باشند.
استامینوفن انتخاب مناسبی در سردرد و سایر دردهای شایع میباشد. و در صورت موثر بودن میتواند به مدت طولانی جهت درمان درد مفاصل و سایر دردهای مزمن استفاده شود.
البته لازم است همیشه پزشک خود را از سایر داروهایی که مصرف میکنید آگاه کنید.
ايبوبروفن در درمان دردهاي قاعدگي و دردهاي همراه با التهاب مانند پيچخوردگيها مصرف ميشوند در صورتي كه ایبوبروفن در درمان این دردها موثر نباشد میتوانید با مشورت پزشک خود داروی دیگری از این دسته را مصرف کنید.
نکته مهم اینست که کودکانی که مبتلا به آنفلوانزا یا آبله مرغان یا هر بیماری ویروسی دیگر هستند باید از مصرف آسپيرین خودداری کنند. زیرا آنها از نظر ابتلا به نوعی بیماری به نام سندرم ری در معرض خطر بیشتری هستند.
• آیا داروهای مسکن بدون نسخه مانند داروهای نسخهای در کاهش درد موثر هستند؟
برای اغلب مردم داروهای بدون نسخه در تسکین درد یا کاهش تب موثرند. اگر یک داروی بدون نسخه در رفع درد یا تب شما موثر نبود یا در صورت نیاز به مصرف داروی مسکن برای بیش از 10 روز یا داروی تب بر بیش از 3 روز، با پزشک خود تماس بگیرید. زیرا ممکن است علامت و نشانه یک مشکل جدیتر و نیاز شما به تجویز دارو توسط پزشک باشد.
• عوارض جانبی شایع داروهای مسکن بدون نسخه
داروهای مسکن در افراد بالغ و سالمی که فقط گاهی از آنها استفاده میکنند عوارض جدی ندارند. اما بروز عوارض جانبی در افرادی که اغلب از مسکن استفاده میکنند یا مشکلات و بیماریهای خاصی دارند میتواند مسئله قابل تأملی باشد. اگر شما بیماری خاصی دارید یا اغلب مسکن مصرف میکنید با پزشک خود مشورت کنید.
استامینوفن داروی بیخطری برای اغلب مردم است. این دارو میتواند در افرادیکه میزان بالای آن را مصرف میکنند یا از قبل دچار مشکلات کبدی بودهاند باعث آسیب کبدی شود. برای کاهش ریسک مشکلات کبدی، هرگز بیشتر از مقدار توصیه شده را مصرف نکنید.
داروهای NSAIDs در مصرف طولانی مدت میتوانند موجب بروز مشکلات گوارشی شوند. این مشکلات از ناراحتی خفیف معده تا زخم و خونریزی گوارشی متغیر است. در مشکلات خفیف معده، مصرف مقداری غذا یا نوشیدن مقداری شیر قبل از مصرف یک داروی NSAIDs میتواند مفید باشد. با افزایش مقدار مصرف یا دوره مصرف داروهای NSAIDs احتمال بروز مشکلات گوارشی افزایش مییابد. مصرف الکل نیز میتواند ریسک مشکلات ناشی از این داروها را افزایش دهد. خطر بروز مشکلات گوارشی با مصرف استامینوفن خیلی کمتر از NSAIDs است.
داروهای NSAIDs میتوانند در بیماران مبتلا به فشار خون بالا موجب افزایش بیشتر فشار خون شوند و در صورت مصرف مداوم برای چند سال، ممکن است موجب آسیب کلیوی شوند. پزشک شما میتواند با آزمایش خون این مشکل را بررسی کند.
در صورتیکه سوالی راجع به عوارض جانبی داروهای مسکن بدون نسخه دارید با پزشک خود تماس بگیرید.
• واکنشهای آلرژیک
برخی از مردم نسبت به داروی خاصی آلرژی دارند. اگر شما سابقه واکنش آلرژیک نسبت به یک مسکن را داشتهاید قبل از مصرف هر داروی مسکن دیگری با پزشک خود مشورت کنید. علائم واکنش آلرژیک عبارتند از: خارش، کهیر و اشکال در تنفس. در صورتیکه فکر میکنید دچار یک واکنش آلرژیک شدهاید حتماً با پزشک خود تماس بگیرید.
• چه کسانی نباید استامینوفن مصرف کنند؟
در صورت بیماری شدید کلیه یا کبد و یا مصرف بیش از سه نوبت نوشیدنیهای الکلی در روز، قبل از مصرف استامینوفن با پزشک خود مشورت کنید.
• چه کسانی نباید NSAIDs مصرف کنند؟
– در صورت آلرژی به آسپيرین یا سایر مسکن ها بهتر است از مصرف NSAIDs خودداری کنید. در صورت وجود هر یک از موارد زیر قبل از مصرف هر داروی NSAIDs خصوصاً آسپيرین با پزشک خود مشورت کنید.
– مصرف داروهای رقیق کننده خون یا وجود مشکلات انعقادی.
– خونریزی در معده یا روده یا وجود زخمهای معده.
– بیماری کبدی یا کلیوی.
– مصرف بیش از 3 بار نوشیدنی الکلی در روز.
• آیا مصرف همزمان داروهای مسکن بدون نسخه با سایر داروها میتواند موجب بروز مشکلاتی شود؟
در صورت مصرف همزمان برخی داروها ممکن است موجب بروز واکنشهایی بین آنها شده و بر نحوه عملکرد متقابل آنها با بدن تاثیر بگذارد. در نتیجه بروز این مسئله ریسک عوارض جانبی افزایش مییابد.
به عنوان مثال اگر کسی که داروی ضد فشار خون مصرف میکند همزمان داروی NSAIDs نیز مصرف کند ممکن است عملکرد داروی ضد فشار خون را تحت تاثیر قرار دهد.
در صورتیکه هر گونه پرسشی در رابطه با داروها داشتید از پزشک خود سوال بفرمائید.
منبع خبر : مرکز بهداشت و درمان دانشگاه تهران
