دوپينگ عبارت است از تجويز يا مصرف يك ماده خارجي يا ماده درون زاي بدن با مقادير غيرعادي و يا استعمال غير طبيعي توسط شخص سالم با هدف افزايش كارائي ورزشي.
در سالهاي اخير پديدهاي به نام پارادوپينگ نيز مطرح شده است كه عبارت از دادن دارو به يك ورزشكار توسط حريف جهت كاهش كارائي وي و يا بدنام كردن ورزشكار.
ميزان مرگ و مير قابل توجه ناشي از ارتكاب دوپينگ، موارد فراوان خلع مدال و عوارض گسترده جسمي و روحي، حاكي از گسترش تكان دهنده اين ضد ارزش در حرفه ورزش ميباشد.
بنابراين با توجه به اثرات جانبي ناخواسته و زيانبار براي بدن كه در پارهاي از موارد صدمات جبران ناپذيري بر روي سلامتي ورزشكار وارد مينمايد و همچنين با توجه به ايجاد برتري غيرمنصفانه در صحنه ورزش و مغايرت دوپينگ با اهداف عاليه ورزش كه سالم سازي جسم و روح ورزشكاران ميباشد عمل دوپينگ ممنوع گرديده است. همچنين مصرف داروهاي محرك سيستم اعصاب مركزي، ضد دردهاي مخدر، استروئيدهاي آنابوليزان، داروهاي مدر، مسدود كننده گيرندههاي بتا آدرنرژيك نيز توسط ورزشكاران در مسابقات ورزشي ممنوع ميباشد.
● داروهاي محرك سيستم اعصاب مركزي:
اين داروها در ورزشكاران جهت افزايش انرژي، دقت، تمركز حواس، افزايش سطح هوشياري و تحريك رفتاري مورد استفاده قرار ميگيرد. از اين دسته داروها ميتوان به كوكائين، كافئين، آمفتالين وپروپانول آمين اشاره كرد.
از عوارض جانبي كوكائين ميتوان به كاهش هماهنگي حركات، هيجان، بيخوابي، بيقراري، اضطراب، جنون، سكتههاي قلبي و نارسائي احتقاني قلب اشاره كرد.
از عوارض جانبي آمفتامينها ميتوان به عوارض قلبي و عروقي، اختلالات انعقاد خون، خشونت، اعتياد و گرمازدگي اشاره كرد.
از عوارض فنيل پروپانول آمين كه در فرمول داروي سرماخوردگي جهت رفع احتقان بكار رفته است ميتوان به افزايش فشارخون، حملات صرعي، آريتمي قلب و افزايش احتمال سكته قلبي اشاره كرد.
از عوارض كافئين كه در چاي و قهوه و برخي از داروهاي مسكن و سرماخوردگي موجود ميباشد ميتوان به آريتمي قلب، عدم هماهنگي كارهاي دقيق و بر هم زدن وضعيت خواب و بيداري را در كنار عوارض كلي ساير داروها اشاره كرد.
● داروهاي مدر (ادرار آور):
مصرف نابجاي اين داروها در ورزش بدليل كاهش وزن ناشي از آنها و همچنين رقيق كردن ادرار و فرار از نتيجه آزمايشات مثبت ساير داروهاي مورد استفاده در دوپينگ ميباشد. از عوارض اين داروها ميتوان به برهم خوردن تعادل آب و الكتروليتهاي بدن و عوارض قلبي – عروقي و عصبي اشاره كرد.
● استروئيدهاي آنابوليزان: اين داروها از مشتقات هورمونهاي مردانه يا تستوسترون ميباشند كه در ورزشكاران جهت افزايش كارآيي ورزشي، حجم و قدرت عضلاني، ايجاد ظاهري درشت و خشن، افزايش حالت تهاجمي و كاهش احساس خستگي استفاده ميشوند.
از عوارض اين داروها ميتوان به ايجاد جوش صورت، طاسي، كاهش ميل جنسي، تحليل رفتن بيضهها، تحريكپذيري، حالت تهاجمي، بزرگ شدن پستانها، ايجاد خصوصيات مردانه در زنان، عقيمي، ركود رشد در دوران نوجواني و جواني، افزايش احتمال در رفتگي استخوان، عدم تناسب عضله، تخريب مفاصل، احتباس صفرا، يرقان انسدادي، تخريب بافت كبد و سرطان كبد (تا 22 سال پس از مصرف دارو)، بزرگ شدن پروستات، سرطان پروستات، افزايش احتمال سكته قلبي، سكته مغزي، افزايش انعقاد خون، افزايش تعداد سلولهاي خوني، افسردگي، جنون و اعتياد را نام برد. از اين دسته داروها ميتوان تستوسترون، ناندرولون، استانوزولول، متيل تستوسترون را ذكر كرد. تهيه و تنظيم: دكتر هومن چيتساز
منبع خبر : مرکز بهداشت و درمان دانشگاه تهران