وجود موهای ظریف و سیاه درصورت و بدن خانمها امری طبیعی است. ولي در برخی موارد این موها ضخیم و بلند شده و در نواحی غیر معمول مثل صورت – سینه و اطراف ماهک پستان و ناف برای خانمها مشکلات جسمی و عاطفی ایجاد مینمایند.
وجود موهای سیاه و کلفت در صورت را اصطلاحاً هیرسوتیسم میگویند. پر مویی در خانمها میتواند جنبه ژنتیکي داشته باشد. در این خانمها معمولاً موی اندامهایي مانند ساعد و بازو– ساق و ران نیز بيش از حد عادی است و این موها تا پشت دستها و پاها و روی انگشتان نیز پیشروی میکنند. موهای زائد و غیر معمول در صورت و بدن به دلایل مختلف مثل بیماریهای غددی– مصرف داروها– برخی تومورهای بدخیم داخلی– بیماری بیاشتهایی عصبی (Anorexia nervosa) دیده میشوند. اکثر موارد علاوه بر پر مویی، علائم دیگری نیز در بیمار وجود دارد که پزشک را به تشخیص صحیح بیماری راهنمایی میکند. در بسیاری از موارد نیز هیچگونه علامت غیر طبیعی دیگر به غیر از وجود موهای ضخیم و سیاه در صورت یا بدن وجود ندارد. در این موارد به نظر میرسد که پوست این افراد گیرندههای زیادتر و حساس تری برای متابولیت (فرم) فعال هورمون تستوسترون (هورمون مردانه) دارند. نوع شایعی از این بیماری نیز همراه بیماری تخمدان پولی کیستیک (PCO) دیده میشود. این بیماران معمولاً خانمهای چاق هستند که موی سر آنها کم و موی صورت آنها زیاد است. اختلال نظم قاعدگی و مشکل در باردار شدن نيز در این خانمها وجود دارد.
تشخیص علت بیماری با پزشک معالج ميباشد. اگر علت بیماری در معاینات و آزمایشات یافت شود، درمان علتی آغاز میگردد. ولی متاسفانه فولیکولها یا پیاز این موها به بسیاری از درمانهای دارویی مقاومند و با قطع درمانهای دارویی این موها دوباره رشد میکنند.
اولین توصیه به خانمهای با وزن بالا و داراي هیرسوتیسم، تلاش در کاهش وزن است که در کاسته شدن متابولیت فعال هورمون مردانه موثر است. درمانهای دارویی شامل انواع داروهای هورمونی هستند که از تشکیل و اعمال اثرات سوء این متابولیت فعال جلوگیری میکنند. این داروها باید با تجویز پزشک و غالباً به مدت طولانی استفاده گردد.
روش موثر دیگر انهدام مکانیکی پیاز موهاست. این روش در گذشته با امواج الکتریکی بوسیله دستگاه کوترازیزاسیون (Cauterization) انجام میشد. در این روش سیم نازکی داخل پوست میگردد و پیاز مو را میسوزاند. این روش دردناک است و به زمان طولانی نیاز دارد. از طرفی باعث ایجاد زخم و اسکارهای ظریف و گود در پوست میگردد. امواج رادیوفرکونسی (Radiofrequency) نیز در درمان این موها موثرند. لیکن امروزه درمان موفقیت آمیز این موها با دستگاهای لیزری و یا IPL میسر است.
مکانیسم اثر دستگاههای لیزري انهدام رنگدانه های پیاز مو و در نتیجه خود پیاز مو با استفاده از اشعه نوری متمرکز شده لیزر است. با تنظیم دستگاهها متناسب با رنگ پوست و ضخامت مو، میزان نفوذ اشعه تنظیم میشود. این روشها سریع بوده و در اکثر موارد بدون زخم و عارضه انجام میشود. دفعاتی در حدود 4 تا 8 مرتبه به فواصل 4-2 ماه برای درمانها لازم است و معمولاً در فواصل درمانها موها رشد ندارند و یا تعداد کمی از آنها رشد میکنند. در غالب موارد کاهش قطعی و دائمی در موهای زائد داریم و در مقایسه با روشهای دیگر نوعی درمان قطعی به حساب میآيد. از عوارض این روش درمانی میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
زخم سطحی یا تغییر رنگ در محل لیزر که برگشتپذیر است. سفید شدن برخی موها که بیشتر در خانمهای مسن تر اتفاق میافتد و در موارد نادر ضخیم شدن تعدادی از موهای اطراف محل لیزر که با لیزر کردن، آنها نیز از بین میروند. تنها مشكلي كه در اين مورد وجود دارد هزینه نسبتاً بالای آن است. این هزینه به دلیل گرانی دستگاهها و هزینه نگهداری و شارژ آنهاست. با توجه به اینکه هیرسوتیسم صورت در خانمها بیماری واضحی است که بر روان آنها و اعتماد به نفس خانمها اثرات سویی باقی میگذارد جا دارد که شرکتهای بیمه به خصوص شرکتهای بیمه خصوصی قسمتی از هزینه این درمانها را تقبل کنند.
تهيه و تنظيم :دكتر فرانك احساني ،متخصص پوست و مو – ليزر
منبع خبر : مركز بهداشت و درمان دانشگاه تهران