حالتی ناخوشایند و عذاب‌دهنده است كه به علت اسپاسم (انقباض بيش از حد) عضلات واقع در راههای تنفسی و تورم لايه پوششی این مسیرها (مخاط تنفسی) ایجاد مي‌گردد و در نتيجه مسير عبور هوا تنگ و باريك شده و تنفس مشكل مي‌گردد.
گاهی اوقات عامل شناخته شده‌ای برای بروز و آغاز حمله آسم مانند آلرژی (حساسیت)، دود سیگار، مصرف داروهایی خاص و يا مواجهه با سرما وجود دارد و در مواقع ديگر ممكن است هيچ‌گونه آغازگر خاصي شناخته نشود. بسیاری از افراد مبتلا به آسم، مستعد آغاز حملات ناگهانی در طی شب می باشند.
بسیاری از مبتلایان به بیماری آسم برای مقابله با بیماری خود همیشه داروهای استنشاقی (مثلاً به شكل اسپری) را به همراه دارند. اين گونه تركيبات دارویی راههای هوايی را گشاد كرده و موجب تسهيل در انجام تنفس مي‌گردند برای کنترل حملات آسم، يا پیشگیری از آنها، انواع داروها و وسایل درمانی دیگر نیز به کار برده مي‌شود.
• علائم
تنفس به دشواری انجام گرفته و فاز بازدم طولانی‌تر از حد معمول می‌باشد و ممکن است موارد زير مشاهده شوند:
– ويزينگ حين تنفس
– اضطراب و بر آشفتگی
– دشواری در تکلم و اجبار به آهسته صحبت کردن
– سيانوز (تغییر رنگ پوست به آبی خاکستری)
– سرفه‌هاي خشک و تحریکی (همراه با احساس غلغلک)
– در اثر حملات شديد آسم، بيمار ممكن است دچار حالت درماندگی و در نهايت، بیهوشی و توقف تنفس گردد.
• اهداف درمانی
1- تسهیل در تنفس
2- درخواست کمک پزشکی
• اقدامات
1- آرامش خود را حفظ نموده و به بيمار نيز اطمينان خاطر بدهید مواجهه با حمله آسم مي‌تواند وحشت برانگیز باشد ولی این وضعیت اغلب اوقات با به کارگیری اسپری های مخصوص ظرف چند دقيقه تسكين می يابد.
2- به بیمار کمک کنید تا در راحت‌ترين وضعیتی که احساس مي‌كند قرار گيرد، كه معمولاً به حالت نشسته و قدری خمیده به طرف جلو بهترين و راحت‌ترين وضعيت مي‌باشد.
تذكر: بيماران مبتلا به آسم را مجبور به دراز كشيدن نكنيد.
3- او را تشویق به مصرف اسپری درمانی نمایید و به او در یافتن اسپری برطرف کننده حمله آسم کمک نمایید (که معمولاً به رنگ آبی مي‌باشد).
تذكر: برخی از داروهای استنشاقی (مانند ترکیبات حاوی کرومولین) فقط کاربرد پیشگیری کننده دارند پس در طی حمله آسم نبايد اصرار در استفاده از آنها بنماييد.
4- اگر حمله بیماری شدید نبوده و طی 5 الی 10 دقیقه تسکین یافت از بیمار بخواهید تا یکبار دیگر به همان مقدار (دوز) و از همان اسپری استفاده نماید و حتماً پزشك معالج خود را در جريان بروز حمله قرار دهد.
5- هر 10 دقیقه یکبار، نبض و تنفس وی را بررسی نموده و يادداشت كنيد. در صورت نياز بيمار، به وی کمک کنید که هر 5 الي 10 دقيقه بتواند از اسپری استفاده نمايد.
6- اگر تنفس بیمار متوقف گردیده و یا بیهوش شد، راه هوایی را باز نموده، به دقت، نبض و تنفس را كنترل كرده و آماده انجام عمليات احياء (در صورت ضرورت) باشيد و تماس فوری با سرویس امدادی را از یاد نبريد.
7- در صورت وجود موارد زير با اورژانس تماس بگيريد:
– اگر حمله اولین بار در فردی رخ داده يا اين كه شديدتر از معمول بروز كرده است.
– اگر پس از 5 الي 10 دقيقه از مصرف اسپری هیچگونه اثر مثبتی مشاهده نشود.
– اگر در اثر مشكلات تنفسی، تکلم بیمار به دشواری انجام مي‌گيرد.
– اگر بيمار به شدت احساس خستگی و از پا افتادگی مي‌كند.
منبع: مباني كمك هاي اوليه ، ترجمه:دكتر نادر سيد رضوي. انتشارات:مؤسسه آموزش عالي علمي كاربردي هلال ايران. چاپ اول.1383.
